خانه / اجرا / ضوابط کلی گودبرداری
گود برداری

ضوابط کلی گودبرداری

گودبرداري

تعریف گودبرداری :

گودبرداری به آن قسمت از عملیات خاکی گفته می شود که پایین تر از سطح زمین برای احداث زیر زمین ، موتورخانه و… انجام می گیرد. هرچند در بیشتر گودبرداری ها ، پی کنی نیز تواما انجام می گیرد، پی کنی به کلیه عملیات خاکی که در سطح زمین انجام می گیرد اطلاق می گردد. و برای مستحکم کردن ساختمان است .گود برداری به کندن و حفاری زمین برای رسیدن به خاک مرغوب می گویند. که به عبارتی گودبرداری به هر گونه حفاری و خاكبرداری در تراز پایین‌تر از سطح طبیعی زمین یا در تراز پایین تر از زیر پی ساختمان مجاور اطلاق می‌شود  عمده تفاوت های گودبرداری و پی کنی در ساختمان به نوع عملیات خاکی و همچنین عمق آن بر می گردد. و اینکه کاربرد گودبرداری و پی کنی ساختمان کاملا متفاوت است

در گود برداری ها بسته به حجم عملیات خاکی ، دسترسی ها و رعایت مسائل ایمنی ممکن است عملیات با دست انجام گیرد. ولی معمولا عملیات خاکی حجیم با ماشین آلات سنگین مانند بیل مکانیکی ( بیل بک)،لودر و بولدزر انجام می گیرد.

هدف از گودبرداري چيست؟

گودبرداري در زمين هاي انجام مي شود كه بايد تمام يا قسمتي از ساختمان پايين تر از سطح طبيعي زمين احداث شود كه گاهي ممكن است عمق گودبرداري بنابر جنس زمين به چندين متر برسد .

روش های مختلف گودبرداری: 

۱-گودبرداری در زمین های کوچک

گودبرداری های کم عمق و با وسعت کم و یا در مواردی که راه دسترسی به ماشین آلات حفاری مقدور نباشد معمولا با دست صورت می گیرد، اما در مواردی که عمق زیاد است و وسعت کم از انواع ماشین های حفار مانند بیل بک (بیل مکانیکی) استفاده می شود.

حداکثر عمقی که بیل مکانیکی معمولی می تواند بکند حدود ۶ متر می باشد.

۲-گودبرداری در زمین های بزرگ

در صورتی که زمین بزرگ و حجم عملیات خاکی زیاد باشد و خاک کم دج باشد می توان از انواع لودر برای حفاری استفاده کرد ولی اگر زمین دج و دارای تخته سنگ باشد برای حفاری از انواع بولدزر استفاده کرده و برای بار کردن از لودر کمک گرفته می شود.

نحوه عمل بدین صورت است که لودر ابتدا برای خود یک شیب درست میکند سپس با پیشرفت خاکبرداری در صورتی که زمین وسیع باشد کمپرسی ها برای بار گرفتن داخل گود می شوند.

رعایت مسائل ایمنی در گودبرداری :

قبل از گود برداری:

الف: با همکاری سازمان ذیربط آب، برق ،گاز و سایر سرویس های مشابه در محل گودبرداری قطع شود.

ب:کلیه اشیاء زاید از قبیل دخت ، تخته سنگ و سایر از محل گودبرداری خارج گردد.

ج:در صورتی که ساختمان های مجاور ایستایی کافی نداشته باشند آنها را قبل از گودبرداری خالی از سکنه و با شمع بندی چوبی یا فلزی ساختمان از داخل شمع بندی کرد.

د: از وضعیت پایداری ساختمان های مجاور مطلع شده و نسبت به آن تمهیداتی در نظر گرفت.

حین گودبرداری:

در حفاری با عمق بیش از ۱۲۰ سانتی متر خطر ریزش و یا لغزش دیوار وجود دارد و لازم است تمهیدات ایمنی لازم به عمل آید،مگر اینکه شیب دیواره از زاویه شیب طبیعی خاک کمتر باشد.

تقسیم بندی خاک ها به لحاظ خطر ریزش:

الف: خاک های اصطکاکی دانه درشت این خاک ها به دلیل اینکه دارای چسبندگی نبوده و زاویه اصطکاکی داخلی آن ها بالاست در نتیجه دارای قابلیت تحمل بار زیاد هستند.اما در دیواره های قائم به شدت ریزش می کنند. بنابراین گودبرداری در آن ها خیلی مشکل است پس توصیه می شود که حفاری با دستگاه به فاصله ی حداقل ۵/. متر به حریم همسایه ، با ماشین حفار صورت گرفته و بقیه به صورت جزء به جزء با دست انجام گیرد در این نوع حفاری ها نباید زمان را از دست داد.

ب:خاک های چسبنده

این نوع خاک ها دارای اصطکاک داخلی کم و نزدیک به صفر است ،مثل رس که در دیوارهای قائم از نظر ریزش تا مدتی مقاومند ، ولی در اثر هوازدگی کم کم ریزش میکنند که باید مورد توجه قرار گیرد.

ج: خاک های چسبنده اصطکاکی

این نوع خاک ها که هم چسبندگی و هم اصطکاک داخلی دارند بهترین نوع خاک نسبت به دوحالت قبل در مقابل ریزش هستند.

د:خاک های دستی و سست

این نوع خاک ها بدترین نوع خاک به لحاظ ریزش می باشند.

بعد از گودبرداری :

۱-بعد از وقوع بارندگی ،طوفان ،سیل، زلزله باید محل گودبرداری بازدید شود تا در نقاطی کهخطر ریزش یا لغزش دیواره وجود دارد با استفاده از شمع ، سپر یا چوب بست تثبیت گردد.

۲-برای جلوگیری از سقوط افراد حیوانات ماشین آلات باید اطراف گودبرداری حصار کشی و در صورت نیاز باید از چراغ های چشمک زن یا علائم هشداردهنده در شب استفاده گردد.

دو روش گودبرداری وجود دارد :

۱:گودبرداري در زمين هاي نامحدود : منظور از زمين نامحدود زمين بسيار وسيعي است كه اطراف آن هيچ گونه ساختماني نباشد

۲: گودبرداري در زمين هاي محدود : منظور از زمين محدود زمين نسبتا كوچكي است كه اطراف آن ساختمان هايي وجود داشته باشد

شيب ديواره هاي محل گودبرداري :

براي جلوگيري از ريزش ديواره هاي محل گودبرداري به داخل معمولا خاك برداري طوري صورت مي گيرد كه ديواره هاي كناري داراي شيب ملايمي باشد كه با خط عمود زاويه اي به اندازه

نوع خاك

اندازه زاويه به درجه شيب بر حسب نسبت

شيب بر حسب درصد

زمين هاي دج

حدود  ۱۱/۱

حدود ۱۰

زمين هاي سفت

*۱۰ حدود ۶/۱

حدود ۲۰

زمين هاي متوسط

*۳۰ حدود ۳/۲

حدود ۷۰

زمين هاي ماسه اي

*۴۵ حدود ۱/۱

۱۰۰

زمينهاي سست وخاك دستي بيشتر از *۴۵ ———————

——————–

 

بررسی نکات ایمنی قبل از گودبرداری :

بررسی ساختمان های مجاور
قبل از گود برداری ساختمان باید دیوار های مشترک مرزی، نوع مصالح، قدیمی یا نو بودن، وجود ترک، سقف ها یا تیر های مشترک، چگونگی اتصال دیوار ها، نحوه اتصال دیوار های مرزی، نعل درگاه ها، وجود بازشو ها، لوله دودکش ها، داکت های تاسیساتی در دیوار های مرزی ساختمان های کناری بررسی بشود.

ساختن سقف های ایمن 
با ساخت سقف‌های ایمن با استفاده از داربست‌های فلزی كه بر روی آن به كمك توری‌های مناسب پوشیده شده‌، قبل از تخریب ساختمان ‌، ایمنی كافی را در برابر سقوط احتمالی اجسام و مصالح بر سقف‌، دیوار، حیاط و معابر مجاور ساختگاه ایجاد نمود.

شناسایی و پر کردن چاه های فاضلاب
چاه های فاضلاب رو باید قبل از تخریب ساختمان شناسایی و با مواد مناسب پر کرد. اگر عمق چاه ها بیش تر از عمق گودبرداری ساختمان بود باید تا ۵۰ سانتی متر بالاتر از کف گودبرداری،داخل چاه رو با بتن کم مایه یا غوطه ای پر کرد. بعد از انجام اینکار باید روی چاه رو با مواد ساختمانی دیگه تا سطح زمین پر کرد.

شمع بندي ( تنگ بستن)بدنه هاي گود:

شمع بندي يا تنگ بستن بدنه هاي گود به دو روش چوبي يا فولادي صورت مي گيرد

شمع بندي چوبي :

شمع چوبي عبارتنداز تيرگرد يا چهار تراشي كه از بالا بر الواري متكي است كه خود بر بدنه ي گود تكيه دارد و از پايين در زمين كف گود با زاويه *۴۵ استوار است كه الوارهاي متكي بر بدنه گودممكن است به صورت عمودي يا افقي قرار گيرند

شمع بندي فولادي:

در شمع بندي فولادي از تيرآهن هاي معمولي يا ناوداني ( ناوداني فقط براي پشت بند ) استفاده شود .

فاصله شمع ها از يكديگر نسبت به ارتفاع و فشار حاصل از گود تعيين مي شود كه هرچه عمق گود بيشتر باشد فاصله شمع ها از يكديگر كمتر خواهد شد

نحوه عملیات گود برداری :

بعد از پیاده کردن نقشه و کنترل آن در صورت لزوم اقدام به گود برداری مینمایند .در موقع گود برداری چنانچه محل گود برداری بزرگ نباشد از وسایل معمولی مانند بیل و کلنگ و چرخ دستی استفاده میشود . برای این کار تا عمق معینی که پرتاب خاک با بیل به بیرون امکان پذیر است ( معمولا تا عمق ۲ متری ) عمل گود برداری را  انجام میدهند و برای ادامه کار پله ای ایجاد نموده و سپس خاک حاصله را از عمق پایین تر از پله را روی پله ایجاد شده ریخته و سپس از روی پله دوباره به خارج منتقل میکنند برای گود برداری های بزرگتر استفاده از بیل و کلنگ مقرون به صرفه نبوده و بهتر است از وسایل مکانیکی نظیر لودر استفاده شود  در اینگونه موارد برای خارج کردن خاک از محل گود برداری و حمل آن به خارج از کارگاه از سطح شیبدار استفاده می کنند . به این صورت که در ضمن گود برداری سطح شیب داری در کنار گود برای عبور کامیون و غیره ایجاد می شود که بعد از اتمام کار این قسمت توسط کارگر برداشته میشود .

حال ممکن است این سوال پیش آید که گود برداری را تا چه عمقی ادامه دهیم ؟ پاسخ این سوال را به این صورت میدهم که ظاهرا حداکثر عمق مورد نیاز برای گود برداری تا روی پی می باشد بعلاوه چند سانتیمتر بیشتر برای فرش کف و عبور لوله ها ( در حدود ۲۰ سانتیمتر که ۶ سانتیمتر برای فرش کف و ۱۴ سانتیمتر برای عبور لوله ها می باشد ) . در این صورت لازم است محل پی های نقطه ای یا پی های نواری و شناژ ها را با دست خاک برداری نمود . ولی بهتر است که گود برداری را تا زیر سطح پی ها ادامه بدهیم زیرا در این صورت برای قالب بندی پی ها آزادی عمل بیشتری داریم . در نتیجه پی های ما تمیزتر و درست تر خواهد بود و همچنین می توانیم خاک حاصل از چاه کنی و همچنین نخاله های ساختمانی را در فضای ایجاد شده بین پی ها بریزیم که این مطلب از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه می باشد زیرا که معمولا در موقع گود برداری با ماشین صورت میگیرد که برای خارج نمودن نخاله ها و خاک حاصل از چاه فاضلاب از محیط کارگاه لازم است که از وسایل دستی استفاده نماییم که این امر مستلزم هزینه بیشتری نسبت به کار با ماشین می باشد . البته در مورد پی های نواری این کار عملی نیست . زیرا معمولا پی سازی در پی های نواری با شفته آهک می باشد که بدو.ن قالب بندی بوده و شفته در محل پی های حفره شده ریخته میشود در این صورت ناچار هستیم در ساختمان های که با پی نواری ساخته می شود اگر به گود برداری نیاز داشتیم گود برداری را تا روی پی ادامه دهیم
برای جلوگیری از ریزش دیواره های محل گود برداری به داخل گود , معمولا دیواره های اطراف باید دارای شیب ملایم باشند . یعنی با خط قایم زاویه ای بسازند . اندازه این زاویه بستگی به نوع خاک محل گود برداری دارد . هر اندازه خاک محل سست تر و ریز شی تر باشد این زاویه بزرگتر میشود . البته ذکر این نکته لازم است که چون فاصله بین دیوار محل گود برداری و دیوار ساختمان می بایستی با مصالح ساختمانی از قبیل شفته و بتن مگر یا غیره پر شود که این خود مستلزم هزینه می باشد . پس نتیجه میگیریم که هر چقدر این زاویه کوچکتر باشد از لحاظ اقتصادی هزینه کمتری متحمل میشویم .

چون ایجاد شیب مورد لزوم موجب کار اضافی برای حمل بیشتر به خارج و انتقال مجدد آن بعد از ساختن دیوار مورد لزوم به پشت دیوار است لذا برای جلوگیری از پرداخت هزینه بیشتر و عدم انجام کار اضافی در موقع گود برداری در زمینهای سست بعضی وقتها در صورت امکان اقدام به ایجاد دیوارهای مانع مینمایند که این نوع دیوارها دارای انواع مختلفی می باشد .
دیوار های مانع از قبیل ۱-دیوارهای مانع چوبی ۲-دیوارهای مانع فلزی
چنانچه در موقع گود برداری در زمین های که آب های زیر زمینی در سطوح بالا قرار دارد در محل گود برداری آب جمع شود بهتر است که حفره کوچکی در وسط گود حفر نموده و آب های حاصله را به این قسمت هدایت کنیم و سپس آب های جمع شده را با توجه به سرعت جمع شدن با بهترین وسیله به بیرون منتقل کنیم .

سازه هاي نگهبان

  • گود برداري و سازه هاي نگهبان

در بسياري از پروژه هاي ساختماني لازم است كه زمين به صورتي خاك برداري شود كه جداره هاي آن قائم يا نزديك به قائم باشد. اين كار ممكن است به منظور احداث زير زمين ، كانال ، منبع آب و .. صورت گيرد. فشار جانبي وارد بر اين جداره ها ناشي از رانش خاك بر اثر وزن خود آن ، و نيز سر بار هاي ۱ احتمال روي خاك كنار گود مي باشد. اين سربارها مي توانند شامل خاك بالاتر از تراز افقي در لبه ي گود ، ساختمان مجاور ، بارهاي ناشي از بهره برداري از معابر مجاور و … باشند. به منظور جلوگيري از ريزش ترانشه و تبعات منفي احتمالي ناشي از اين خاك برداري ، سازه هاي موقتي را براي مهار ترانشه اجرا مي كنند كه به آن سازه هاي نگهبان۲ مي گويند.

اهداف اصلي ايمن سازي جداره هاي گود با استفاده از سازه هاي نگهبان عبارتند از :حفظ جان انسانهاي خارج و داخل گود ، حفظ اموال خارج و داخل گود ، و نيز فراهم آوردن شرايط امن و مطمئن براي اجراي كار.

موضوع گود برداري و طراحي و اجراي سازه هاي نگهبان در مهندسي عمران داراي گستره وسيعي است و نياز به بررسي ها و مطالعات و ملاحظات ژئوتكنيكي، سازه اي ، مواد و مصالح، تكنولوژيكي و اجرايي، و اقتصادي و اجتماعي دارد. در نتيجه مي توان گفت كه انتخاب روش مناسب بستگي به جميع شرايط تأثيرگذار دارد، و مي توان در شرايط مختلف، به صورت هاي گوناگوني باشد. از سوي ديگر، تئوري ها و روش هاي اجرايي گود برداري و سازه هاي نگهبان، هم مبتني بر اصول تئوريك و هم متأثر از ملاحظات اجرايي و تجربي، توأماً، است.
پايدارسازي جداره هاي گودبرداري به صورتها و روشهاي مختلفي صورت مي گيرد كه از جمله آنها به روشهاي : ۱- مهار سازي، ۲- دوخت به پشت، ۳- ديواره ديافراگمی، ۴- مهار متقابل، ۵-  اجراي شمع ، ۶- سپر كوبی ، ۷-و اجراي خرپا اشاره نمود.

  1. در بسياري از پروژه هاي شهري، به دليل مشكلات شمع كوبي، نمي توان از شمعهاي پيش ساخته استفاده كرد و فقط بايد شمعها را به صورت درجا اجرا كرد.

خطرهای ناشی از گود برداری
موارد ایمنی مربوط به گودبرداری را می‌توان در سه دسته عمده زیر قرار داد:
ـ ایمنی کارکنان داخل و اطراف گود و عابران و وسایل نقلیه در مقابل حوادث احتمالی به ویژه خطر ریزش گود.
ـ خطر آسیب‌دیدگی و تخریب ساختمان‌های مجاور گود در اثر گودبرداری یا ریزش گود.
ـ خطر آسیب‌دیدگی تاسیسات و شریان‌های شهری در اثر گودبرداری یا ریزش گود.

نشانه‌های خطرناک بودن گود
▪ موارد زیر علامت خطرناک بودن گود بوده و بررسی‌ها و احتیاط‌های همه‌جانبه بیشتری را ضروری می‌کنند:
الف) ضعیف و یا حساس ‌بودن ساختمان مجاور: مواردی نظیر عدم وجود اسکلت، ضعیف بودن ملات دیوارها و علائم ضعف اجرایی ساختمان، وجود ترک و شکستگی یا نشست و شکم‌دادگی دیوارها، از این جمله‌اند. وجود دیوار مشترک بین ساختمان مورد نظر برای تخریب و ساختمان مجاور آن نیز غالباً می‌تواند منبع ایجاد مشکل باشد. در پاره‌ای موارد ساختمان مجاور دارای ارزش تاریخی و فرهنگی بوده و هر گونه نشست می‌تواند باعث خسارات جبران‌ناپذیر به آن شود. در بعضی موارد دیوار مجاور به ساختمان مورد نظر برای تخریب تکیه داده است و با انجام تخریب ممکن است بدون هرگونه خاکبرداری ساختمان مجاور ریزش کند.

به خاطر داشته باشید که ضعیف بودن ساختمان مجاور تنها دردسرها و بررسی‌ها و احتیاط‌های لازم از طرف صاحب‌کار و افرادی که در مراحل مختلف طرح و اجرای ساختمان کار می‌کنند رابیشتر می‌کند و هیچ عذری برای خراب شدن آن به دست نمی‌دهد. به عبارت دیگر دردادگاه‌هایی که برای رسیدگی به تخریب ساختمان‌های مجاور در اثر فعالیت‌های ساختمانی انجام می‌شود، مسئول اجرای ساختمان نمی‌تواند به بهانه اینکه ساختمان مجاور،‌ خود ضعیف بوده از زیر مسئولیت‌های ریزش و خرابی ایجاد شده شانه خالی کند و جواب قاضی در این گونه موارد این است که شما باید به تناسب ضعف ساختمان مجاور اقدامات حفاظتی و احتیاطی بیشتری به کار می‌بستید.
ب) ضعیف بودن خاک: معمولاً هر چه خاک محل ضعیف‌تر باشد خطر بیشتری برای ریزش گود و تخریب ساختمان‌های مجاور وجود دارد. خاک‌های دستی بارزترین نمونه خاک‌های ضعیف هستند. توضیح آنکه در گذشته بسیاری از نقاطی که اکنون در داخل شهر تهران هستند، خارج از شهر محسوب می‌شده‌اند و کامیون‌های حامل خاک و نخاله بار خود را در آنجا تخلیه می‌کرده‌اند. بعدها با ضمیمه شدن این محل‌ها به داخل شهر، اغلب این خاک‌ها و نخاله‌ها در همان جا بدون تراکم مهندسی تسطیح شده‌اند و اکنون خاک دستی را تشکیل می‌دهند.
همچنین در بسیاری از موارد محل به صورت تپه و ماهور و یا بستر مسیل بوده و با خاک یا نخاله به صورت غیرمهندسی تسطیح شده است. همچنین در بعضی بخش‌های جنوبی تهران به ویژه مناطق ۱۲و ۱۶ در گذشته گودهایی بعضاً عمیق به منظور تهیه مواد اولیه ساخت آجر وجود داشته که بسیاری از آنها اکنون با خاک دستی پر شده‌اند. رسوبات سست جوان که غالباً در اطراف مسیل‌ها و پای دامنه‌ها وجود دارند نیز از جمله خاک‌های ضعیف محسوب می‌شوند.

امکان زیادی وجود دارد که سازنده ساختمانی که در مجاورت زمین محل احداث پروژه قرار دارد، در زمان ساخت، خاک ضعیف را جا به جا نکرده و پی ساختمان را برروی همان خاک سست قرار داده باشد. در این صورت ساختمان مجاور تا هنگامی‌که گودی در کنار آن ایجاد نشده استوار است اما به محض اینکه با گود‌برداری و لو کم‌عمق اطراف آن خالی شد، خاک ضعیف موجود در زیر پی آن ریزش کرده و باعث خرابی ساختمان مجاور خواهد شد.
ج) عمیق بودن گود: معمولاً هرچه عمق گود بیشتر شود خطر بیشتری کارکنان و ساختمان‌های مجاور را تهدید می‌کند. در سال‌های اخیر با افزایش تراکم ساختمانی، ‌نیاز به پارکینگ و انباری و سطوح مشاع دیگر افزایش یافته و باعث افزایش تعداد طبقات زیرزمین شده است. باید توجه شود که با افزایش عمق گود، خطر ریزش آن به مراتب افزایش می‌یابد و اگر در گذشته می‌شد که در گودهای کم عمق بدون بررسی‌های همه‌جانبه و طرح‌های مهندسی دقیق، تنها با عقد قراردادی با مباشر ماشین‌آلات خاکبرداری و با حضور چند کارگر و بنا اقدام به گودبرداری نمود، اکنون با افزایش عمق گودها و افزایش ارزش ساختمان‌ها و تأسیسات مجاور،‌ گودبرداری غیرفنی بسیار خطرناک بوده و خسارات جانی و مالی جبران‌ناپذیری را در پی دارد.
د) مدت بازماندن گود: معمولاً با افزایش زمان بازماندن گود حتی اگر بارندگی یا تغییرات جوی مطرح نباشد خطر ریزش گود بیشتر می‌شود، اما افزایش زمان بازماندن گود به ویژه در فصل های بارندگی و رطوبت (زمستان و بهار، با وقوع بارش‌هایی گاه سنگین و سیل‌آسا همراه است که با اشباع خاک و یا جاری شدن آب‌های سطحی خطر ریزش گود را به مراتب افزایش می دهد.

به طوری که بسیاری از ریزش‌های گود در گذشته به فاصله چند ساعت تا چند روز بعد از شروع بارندگی روی داده است.
و) آب‌های سطحی‌ و زیرسطحی: بالا بودن سطح عمومی آب‌های زیرزمینی در منطقه معمولاً عملیات آبکشی جهت پایین انداختن سطح آب زیرزمینی را ضروری می‌سازد. معمولاً وجود سطح آب‌ زیرزمینی بالا خطر ریزش گود را افزایش می‌دهد به ویژه بعد از چند روز از انجام عملیات گودبرداری و رسیدن سطح آب زیرزمینی به تعادل. همچنین وجود جریان‌های آب زیرزمینی از طرقی نظیر نهرهای مدفون یا قنات‌ها می‌تواند در افزایش خطر ریزش گود بسیار مؤثر باشد. جریان‌های آب‌های سطحی نیز از عواملی هستند که می‌توانند باعث فرسایش خاک گود و اشباع شدن آن شده و به افزایش خطر ریزش گود کمک کنند. دور نگه‌داشتن جریان آب‌های سطحی موجود یا محتمل (مثلاً در اثر بارندگی) از مهم‌ترین و اصلی‌ترین قدم‌های اولیه حفاظت گود است.

اقدامات قابل انجام برای کاهش خطر گودبرداری‌ها :
۱)  اگر سرمایه گذار و یا صاحب‌کار ساختمان در حال ساخت هستید:
ـ حتماٌ بررسی های مکانیک خاک را از طریق شرکت‌های معتبر و به صورت کامل و دقیق انجام دهید.
ـ از مهندس محاسب خود بخواهید که طرح گودبرداری و حفاظت گود را با استفاده از اطلاعات گزارش مکانیک خاک و با دقت زیاد انجام دهد. همچنین از وی بخواهید که ساختمان‌ها و تأسیسات مجاور گود مورد نظر را دقیقاً بررسی کند و در صورت نیاز اقدامات حفاظتی برای آنها را پیشنهاد کند.
ـ از مهندس‌ناظر و مجری خود بخواهید که حتماً گزارش مکانیک خاک و نیز نقشه‌های اجرایی طراحی گود را کنترل کرده‌ و در صورت وجود نقص، اشکال یا ابهام در آنها از تهیه‌کنندگان آنها بخواهید که موارد را برطرف کنند.
ـ نقشه‌ها و طراحی‌های گود باید براساس گزارش بررسی‌های مکانیک خاک و توصیه‌های مشاور ژئوتکنیک تهیه شده باشند و مراحل کار، روش انجام گودبرداری (دستی، ماشینی) و مشخصات سازه‌های نگهبان و دیگر اقدامات حفاظتی شیب را به خوبی نشان دهند. بهتر است که قبل از اجرای کار جلسه مشترکی با حضور مهندسین ناظر و مجری و محاسب و نماینده شرکت تهیه کننده گزارش مکانیک خاک برگزار کنید و مراحل و اشکالات و خطرات را مرور کنید. بهتر است در این جلسه پیمانکار یا مسئول فنی خاک برداری و مسئول اجرای سازه نگهبان نیز حضور داشته باشد

۲) اگر در مجاورت ساختمان شما قرار است تخریب و گودبرداری انجام شود:
ـ قبل از صدور پروانه و شروع گودبرداری باید بررسی‌های مکانیک خاک مناسبی انجام شده باشد.
ـ ساختمان شما باید مورد بررسی قرار گرفته و مهندس محاسب و یا ناظر با توجه به نوع بنا و عمق قرارگیری پی ساختمان شما نسبت به کف پی مورد نظر راجع به نیاز و نحوه‌ی حفاظت و مقاوم‌سازی آن اظهار نظر کرده و در صورت نیاز طرح‌های لازم را ارائه کرده باشد.
ـ در نقشه‌های اجرایی، نحوه‌ی گودبرداری و حفاظت از گود و یا سازه نگهبان باید به خوبی نشان داده شده باشد و این اقدامات برای محافظت از گود و ساختمان‌های مجاور کافی باشند.
ـ دوره باز بودن گود باید زمان‌بندی مشخصی داشته باشد (زمان شروع گودبرداری، زمان برپایی سازه نگهبان، زمان خاتمه گودبرداری
ـ مهندس ناظر و در صورت لزوم نماینده شرکت مکانیک خاک باید بر عملیات گودبرداری نظارت کافی اعمال کنند.
ـ گودبرداری و اجرای سازه نگهبان باید مطابق نقشه‌های اجرایی و مشخصات اجرایی (دستی، ماشینی) و اصول فنی پیش انجام شود. در صورت مشاهده هر گونه اقدام خطرناک مراتب را به مسئولین گزارش نمایید.
ـ در جریان انجام کار گودبرداری سعی کنید همه چیز را به خوبی زیر نظر داشته باشید و به ویژه با در نظر داشتن وضعیت ساختمان خود ایجاد هرگونه ترک، صدای غیرعادی ساختمان،‌ نشست و غیره را بررسی نمایید و در صورت بروز اینگونه موارد فوراً اقدامات لازم را انجام بدهید. ایناقدامات حسب شرایط می‌تواند به صورت تخلیه فوری ساختمان، انعکاس موضوع به مسئولین پروژه و شهرداری جهت انجام اقدامات اصلاحی باشد.
ـ در صورتی که عملیات گودبرداری تأسیسات و لوله‌های شهری گاز، آب، برق و…را به خطر انداخته مراتب را به مراجع مربوطه اطلاع دهید.

ـ مراقب باشید که گودبرداری بیش از حد مجاز به ساختمان شما نزدیک نشود. گاه بعضی با بی‌دقتی و یا به خاطر سهولت کار خود، زیر ملک شما را نیز خالی می‌کنند.
ـ در صورتی که نقصی در انجام کارها مشاهده کردید، ابتدا از طریق مراجعه به مسئولین فنی ساختمان نظیر مهندس ناظر، مجری یا مالک موضوع را به آرامی و محترمانه در میان بگذارید. در صورت نیاز می‌توانید به ناحیه و منطقه شهرداری و یا دیگر مراجع ذیصلاح مراجعه نمایید.
ـ به یاد داشته باشید که یکی از بهترین راه‌های کاهش خطرات گودبرداری، اتمام زودتر عملیات داخل گود و ایمن‌ و پرکردن مجدد آن است. بنابراین مراقب باشید دخالت‌های شما موجب توقف و یا طولانی شدن زیاد و بیهوده کار نشود.

۳- در صورتی که داخل گود کار می‌کنید:
ـ به خاطر داشته باشید که ریزش دیواره‌های گود می‌تواند ظرف چند ثانیه شما را به دام انداخته و در عرض چند دقیقه هلاک کند.

ـ وزن هرمتر مکعب خاک ۶/۱ تا ۲ تن است. اگر در زیر خاک ریزش کرده مدفون شوید در عرض کمتر از ۳ دقیقه خفه می‌شوید و حتی اگر زنده بیرون آیید، احتمالاً بار خاک صدمات داخلی شدیدی به بدن شما وارد آورده است. ریزش گود تنها خطر گودبرداری نیست و کمبود اکسیژن، هوای سمی، گازهای قابل انفجار و خطوط برق مدفون نیز ممکن است جزء خطرات باشند.
ـ در داخل گود به ویژه در محل‌هایی که خطر سقوط اشیاء وجود دارد حتماً از کلاه ایمنی استفاده کنید.
ـ در صورتی که در معرض برخورد با ترافیک عبوری هستید از پوشش‌های براق و شبرنگ استفاده کنید.
ـ مواظب خطر سقوط قطعات سست خاک یا سنگ باشید.
ـ در زیر بارهای آویزان نایستید و یا کار نکنید.
ـ از ماشین‌آلات خاکبرداری فاصله بگیرید.
ـ در صورتی که کارگرانی در پایین‌دست گود حضور دارند، بر روی دیوارها و یا سطوح مشرف به گود کار نکنید.
ـ وارد گودی که نشانه‌ی تجمع آب دارد نشوید؛ مگر آنکه به خوبی محافظت شده باشید.
ـ در صورتی که داخل گود مشغول کندن دیواره یا پای آن هستید، حتماً باید فردی مطلع در بیرون از محوطه خطر، مراقب وضعیت پایداری گود و کار شما باشد.

ـ حتی‌المقدور از بریدن داخل پای دیوار یا شیب و ایجاد شیب منفی (نیم‌ طاقی) جهت اجرای پی‌ها جداً خودداری کنید. در صورتی که مجبور به این کار هستید اولاً سعی کنید این طول حداقل بوده و ثانیاً‌ در حین کار باید فردی مطلع (ترجیحاً مهندس ناظر) مراقب وضعیت پایداری دیواره و کار شما باشد. حتماً ‌از کلاه و دیگر وسایل ایمنی استفاده کنید و سعی کنید کار را در زیر یک میز محافظ فلزی مقاوم انجام دهید.
۴ ) در صورتی که از طرف شهرداری یا دیگر نهادها، مسئول کنترل طرح و اجرای ساختمان هستید:
ـ برای گودبرداری‌های عمده (گودبرداری‌های با عمق بیشتر از عمق دیوارها یا پی‌های ساختمان مجاور و به فاصله نزدیکتر از عمق گودبرداری از مرز زمین) بهتر است که سازنده ساختمان حداقل ۳۰ روز قبل از شروع گودبرداری موضوع را به طور کتبی به مالکین اطلاع داده و رونوشت آن را به شهرداری ارائه نماید.
ـ قبل از صدور پروانه ارائه نقشه‌های سازه نگهبان و کنترل آن‌ها توسط شهرداری ضروری است. کنترل سازه نگهبان طرف معابر عمومی بهتر است توسط معاونت فنی و عمرانی انجام شود.
ـ در گودهای با عمق بیش از ۰/۳ متر قبل از صدور پروانه، ارائه گزارش بررسی‌های مکانیک خاک انجام شده از طریق شرکت‌های معتبر توسط مالک و کنترل آن‌ها توسط شهرداری منطقه ضروری است.
ـ سازنده ساختمان را موظف کنید که در نزدیکی محل کارگاه تابلویی با فرم یکسان برای اعلام مشخصات عمومی گودبرداری نصب کند که شامل اطلاعات زیر باشد:
تاریخ شروع گودبرداری(هفته)، تاریخ تکمیل گودبرداری(هفته)، تاریخ تکمیل ایمن‌سازی گود(هفته)، تاریخ خاتمه دوره باز بودن گود(هفته)، عمق گودبرداری، روش گودبرداری، روش حفاظت گود، نام مهندس ناظر پروژه، نام مهندس طراح پروژه، نام مشاور ژئوتکنیک پروژه، نام مهندس طراح گود، نام پیمانکار اجرای گود، نام مهندس ناظر گودبرداری
ـ در صورتی که برای حفاظت گود یا ساختمان مجاور نیاز به انجام کارهای ساختمانی عمده در زمین یا ساختمان مجاور باشد، نیاز به اخذ رضایت از مالک آن و یا صدور پروانه جداگانه‌ای خواهد بود.

بازرسی‌ها:
گود و محل‌های اطراف آن و نیز سیستم‌های حفاظتی باید هر روزه توسط فردی مجرب از نظر وجود هرگونه شواهد خطرناک نظیر گسیختگی گود، گسیختگی سیستم‌های حفاظتی و یا سازه نگهبان گود یا جریان آب، بازرسی شوند. بازرسی باید قبل از شروع شیفت کار و در صورت نیاز در تمام ساعات کار انجام شود. همچنین بعد از هر بارندگی یا شرایط خطرناک دیگر نیز الزامی است. این بازرسی‌ها فقط هنگامی مورد نیازند که خطری افراد شاغل در گود و ساختمان‌های مجاور را تهدید کند.
بررسی‌های مکانیک خاک چیست؟
بررسی‌های مکانیک خاک انجام بررسی های محلی در مورد زمین‌شناسی عمومی، مشخصات خاک محل و سطح آب‌های زیرزمینی می باشد و به ویژه باید وجود و عمق خاک‌های مسئله‌داری نظیر خاک‌های دستی را مشخص نمایند. توصیه‌های فنی در مورد نوع پی، مقاومت مجاز خاک‌ زیر پی و نشست‌های مورد انتظار و پارامترهای طراحی دیوارهای حایل دیگر بخش‌های ضروری گزارش مکانیک خاک را تشکیل می‌دهند.
همچنین با توجه به عمق گودبرداری مورد نیاز و مشخصات ساختمان‌ها و دیگر تأسیسات مجاور نظیر معابر، خطوط گاز، فاضلاب … باید خطر گودبرداری ارزیابی شده و روش گودبرداری، شیب ایمنی گودبرداری، مراحل گودبرداری، نیاز به سازه نگهبان، نوع سازه نگهبان و روش طراحی و اجرای آن به تفصیل بیان شود. برای این کار لازم است که مشخصات ساختمان‌ها و تأسیسات مجاور به تفصیل برداشت شده و در گزارش ارائه گردد.
البته گاه می‌توان مشخصات ساختمان‌ها و تأسیسات مجاور را در این مرحله به صورت تخمینی تعیین کرد و تعیین دقیق آنها را به مرحله طراحی گودبرداری واگذار نمود که در این صورت مشاور باید این موضوع را به روشنی در گزارش بیان نماید. همچنین خطرات احتمالی نظیر چاه‌ها، قنات و حفره‌های زیرزمینی دیگر باید شناسایی شده و عمق، موقعیت و تأثیر آنها بر ساختمان و نحوه مقاوم‌سازی آنها جهت رفع خطر به تفصیل بیان گردد.
از موارد دیگری که در گزارش بیان می‌شود تعیین نوع زمین جهت برآورد تأثیر آن بر نیروهای زلزله طراحی ساختمان است که تأثیر زیادی در ایمنی لرزه‌ای و هزینه‌های ساختمان دارد.
مشاور باید با توجه به شیب زمین و مشخصات زمین‌شناسی محل اسکان بروز ناپایداری‌هایی نظیر رانش زمین، ریزش سنگ، جریان گل و نظایر آنها را به طور اجمالی بررسی نموده و در صورتی که خطرات فوق در محل مطرح باشند، به تفصیل این موارد را بررسی نموده و توصیه‌های اجرایی در مورد رفع خطرات آنها بر ساختمان ارائه نماید. همچنین مشاور باید با توجه به بررسی کلی و اجمالی عکس‌های هوایی و نقشه‌های پایه امکان وجود خطراتی نظیر گسل فعال و روانگرایی حین زلزله را بررسی نموده و در صورت نیاز بررسی‌های تفصیلی‌تری را در مورد آنها انجام دهد.
–  در حال حاضر شهرداری فقط برای ساختمان های ۶ طبقه و بیشتر انجام بررسی‌های مکانیک خاک را الزامی کرده ولی بهتر است که شما اگر ساختن ساختمانی با تعداد طبقات کمتری را هم در نظر دارید، به ویژه اگر عمق گودبرداری بیش از ۵/۱ متر باشد، حتماً بررسی های مکانیک خاک را انجام دهید زیرا این بررسی ها اگر به درستی انجام شوند، ایمنی ساختمان و عملیات ساختمانی را تضمین کرده و حتی می‌توانند از طریق تعیین دقیق مقاومت خاک و نوع زمین تأثیر زیادی در بهینه کردن و جلوگیری از افزایش هزینه‌ها در موارد غیرضروری داشته باشند.
–  سعی کنید شرکت انجام دهنده بررسی ها را از میان شرکت های معتبر انتخاب کنید و مراقب باشید که بررسی ها به طور کامل و دقیق انجام شده و صوری برگزار نشود.
–  معمولاً برای انجام بررسی های مکانیک خاک، شرکت انجام دهنده بررسی‌ها بعد از بررسی عکس‌های هوایی و نقشه‌های پایه محل و بازدید و بررسی محلی، گمانه‌ یا گمانه هایی را حفر و از خاک نمونه‌برداری می‌کند و نمونه‌ها را برای انجام آزمایش به آزمایشگاه می‌فرستد. همچنین همراه با حفاری، آزمایش هایی نیز در محل انجام می شود.
–  حتماً باید فرد متخصصی از شرکت در هنگام حفاری ها و انجام آزمایش‌های محلی حاضر باشد و شرایط حفاری، آزمایشهای محلی و نمونه برداری را کنترل کند. بعد از انجام آزمایش های آزمایشگاهی شرکت باید گزارش بررسی‌ها را تهیه و ارائه کند.
دقت کنید که گزارش به طور کامل تهیه شده باشد و در صورت لزوم گزارش را جهت کنترل به فردی متخصص ارائه دهید و رفع نواقص آن را از شرکت بخواهید. به‌ویژه باید توصیه‌های کاملی در مورد انجام گودبرداری و حفاظت گود از ارائه شده باشد. به خاطر داشته باشید که هرگونه نقص در این قسمت می‌تواند مخارج زیادی را در جریان گود برداری به شما تحمیل کرده و یا باعث ریزش گود و ایجاد خسارت شود. مهندس محاسب ساختمان باید این گزارش را در طراحی پی و نحوه گودبرداری مورد استفاده قرار دهد.
بنابراین از وی بخواهید که در حد موارد استفاده خود از گزارش، کیفیت و محتویات آن را کنترل کند و در صورتیکه اشکال یا ابهامی به نظر وی رسید جهت برطرف کردن به شرکت مکانیک خاک اعلام کند. بنابراین بهتر است تصفیه حساب با شرکت مکانیک خاک را به کنترل کیفیت آن توسط مهندس محاسب، مأمورین کنترل شهرداری و یا متخصصین دیگر موکول کنید.
– باید توجه شود گاه قسمت‌های ضعیفی در خاک وجود دارند که با حفر گمانه‌ها به خوبی وجود آنها مشخص نمی‌شود. تغییرات ضخامت خاک دستی و یا نهرها و مسیل‌های پر شده از این دسته هستند. در این گونه موارد بررسی عکس‌های هوایی قدیمی که پستی و بلندی‌ها یا مسیل‌های قدیمی را نشان می‌دهند می‌تواند در شناسایی قسمت‌های ضعیف مؤثر باشد. همچنین نظارت یا کنترل یک زمین‌شناس یا متخصص خاک بعد از عملیات گود‌برداری و ترجیحاً در زمان گودبرداری برای تشخیص این نقاط ضعف مؤثر خواهد بود. ‌‌‌

 

 

درباره‌ی مدیریت

حتما ببینید

آنچه در مورد شوفاژ و انواع آن باید بدانیم

شوفاژ چیست؟ شوفاژ معمولا به سه وسیله ی رادیاتور , پکیج و موتورخانه اطلاق میشود …

3 نظر

  1. بسیار عالی. دمتون گرم.

  2. با عرض سلام و خسته نباشید ۵ روز پیش ساختمان بغلی خانه ما ۴متر و نیم گودبرداری کرده اند خاک این منطقه تیپ ۳ هست و ماسه ای . قدیم مسیر سیل بوده . خانه ما ۲ طبقه و نیمه اسکلت هست با ملات گل و اجر با قدمت ۴۰ ساله . سازنده سازه نگهبان نزده و زیر بار نمیرود .ساختمان ما ترک های زیادی برده و مجبور شدیم شهرداری شکایت کردیم ولی شهرداری هیچ گونه اقدامی نکرده میخاهیم از طریق دادستانی شکایت کنیم . چندین روز هست که اواره شدیم و هر لحظه ممکن است ساختمان فروبریزد . لطفا راهنمایی کنید چه کنیم . تشکر

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *


The reCAPTCHA verification period has expired. Please reload the page.