نوشته های مشابه
نکات مهم در سیم کشی کلید و پریز ساختمان
کلید و پریز یکی از تجهیزات انتقال دهندۀ انرژی برق در ساختمان هستند. با استفاده از این دو قطعه دسترسی آسان و ایمنی به برق افزایش می یابد. استاندارد کلید و پریز به دو نوع انگلیسی و آمریکایی تقسیم می شود که تفاوت آنها به میزان ولتاژ سیستم و تعداد خانه های پریز بر می گردد.
در ایران از استاندارد انگلیسی استفاده می شود. کلیدها و پریزها به دلیل نوع کاربرد و استانداردهای مربوطه به انواع گوناگونی تقسیم می شوند که هر کدام بنا به کاربری و فضا، انتخاب می شوند. لازم به ذکر است که لوازم سیم کشی ای که در محیط های خیس و مرطوب به کار می رود باید مجهز به اتصالات متناسبی باشد تا از نفوذ آب و رطوبت به درون لوله ها و سایر تجهیزات مانند جعبه ها، کلیدها، پریزها، چراغ ها و سایر مصرف کننده ها جلوگیری شود. تمامی لوازم مورد استفاده در این گونه محیط ها باید حداقل با درجه حفاظت IP زیر باشند:
- لوازم و تجهیزات مورد مصرف در محیط های مرطوب باید حداقل دارای درجه حفاظت IP44 باشد (مقاوم در برابر نفوذ آب).
- لوازم و تجهیزات مورد استفاده در محیط های تر باید حداقل دارای درجه حفاظت IP45 باشد (مقاوم در برابر آب تحت فشار).
مشخصات فنی کلید و پریز
ولتاژ اسمی:
ماکزیمم ولتاژی که تجهیزات می توانند تحمل کنند و خاصیت عایقی و عدم اتصال زمین خود را حفظ کنند را ولتاژ اسمی می نامند. شرکت سازنده روی تجهیز، عدد مربوطه را حک می کند.
جریان اسمی:
معمولاً مقدار ماکزیمم جریان موثری که دستگاه الکتریکی می تواند بدون آسیب دیدن تحمل کند را جریان اسمی می نامند.
جنس کلید و پریز:
باید از پلاستیک مرغوبی ساخته شده باشد تا نشکند و پوسیده نشود. چرا که اگر جنس پلاستیک آن مرغوب نباشد، حتی ممکن است هنگام نصب بشکند و خرد شود. در ساخت کلید و پریزهای جدید، از پلی آمیدهای نسوز برای جلوگیری از اشتعال استفاده می شود. علاوه بر این حلقه ای فنری در گلوگاه سوراخ های پریز جهت جلوگیری از تغییر شکل محل ورود دو شاخه و ایجاد جرقه و احتراق تعبیه شده است.
انواع کلید
کلید وسیله ای است که برای وصل یا قطع جریان در یک یا چند مدار الکتریکی طراحی شده است. پرکاربردترین شکل آن، کلید مکانیکی است که اغلب با نیروی دست و تحت فرمان انسان عمل می کند. اساس هر کلید مکانیکی را دو قطعه رسانا (فلزی) تشکیل می دهد که با اتصال آن دو مدار وصل و با جدا شدن آنها مدار قطع می شود. به این دو قطعه، کنتاکت گفته می شود و باید در برابر خوردگی مقاوم باشد. کلید در سیستم برق تک فاز ۲۳۰ ولت، باید حداقل ولتاژ ۲۵۰ ولت و جریان ۱۰ آمپر باشد.
انواع کلید بر حسب نوع اتصال (طبقه بندی بر اساس نحوه چینش کنتاکت ها) به دو دسته تقسیم می شوند :
- کلید یک جهته (یک پل، دو پل، سه پل، سه پل و نول)
- کلید چند جهته (تبدیل، صلیبی)
ب) بر حسب روش به کار انداختن کلید: کلید گردان، شستی، کلید فشاری، کششی
ج) بر حسب درجه حفاظت: محیط مرطوب IP44 و محیط خیس و خارج از ساختمان IP45
د) بر حسب روش نصب: روکار، توکار، نیمه توکار، تابلویی
انواع کلید در ساختمان
امروزه کلیدها قابلیت های زیادی دارند و طراحی ظاهری آنها هم زیباتر شده است. در برخی موارد مجهز به سیستم کنترل از راه دور هستند یا به صورت لمسی عمل می کنند. کلیدهای جدید نصب راحت تری دارند و نیازی به پیچ و مهره هم ندارند و به دلیل داشتن مکانیزم فنری در پشت خود، به راحتی در عمق دیوار نصب می شوند.
کلیدهای مدرن به صورت ۴ پل و ۶ پل و حتی تعداد پل های بیشتر و به صورت لمسی یا کلیدهای هوشمند وجود دارند. کلیدهای مدرن بنا به شرکت سازنده کاتالوگ نصب هم دارند. کلید ها باید رو به پایین روشن و رو به بالا خاموش شوند. به علاوه باید به صورت محکم در جعبه قرار داده شوند و ترجیحاً با پیچ قوطی کلید بسته شود.
نماد و مدار انواع کلیدهای ساختمانی
کلید یک پل
برای قطع و وصل یک مدار به کار می رود. در این کلید کنتاکت ها متصل یا باز هستند.
کلید تک پل دو خانه
برای قطع و وصل دو مدار مستقل از هم از یک نقطه به کار می رود. در اصل مانند دو کلید تک پل است که در کنار هم ولی در یک بسته نصب شده باشند. در این کلید دو مجموعه کنتاکت دوتایی وجود دارد که مستقل از هم دو به دو بسته یا باز می شوند.
کلید تبدیل
برای قطع و وصل یک مدار از دو نقطه گوناگون به کار می رود. در این کلید سه کنتاکت وجود دارد که یکی از کنتاکت ها در هر حالت به یکی از دو کنتاکت دیگر متصل است. این کلید در مکان هایی مانند راه پله ها و راهروها که نیاز به کنترل روشنایی از دو محل مختلف است استفاده می شود.
کلید صلیبی
برای قطع و وصل یک مدار از بیش از دو نقطه گوناگون به کار می رود. این کلید ترکیبی از دو کلید تبدیل است. در نتیجه دارای شش کنتاکت است که در هر حالت، چهار عدد از آنها دو به دو به یکدیگر متصل هستند.
· کلید فشاری
برای قطع یا وصل مدار به صورت لحظه ای به کار می رود. در دو نوع به طور معمول باز (برای وصل لحظه ای) و به طور معمول بسته (برای قطع لحظه ای) در بازار موجود است. از کلیدهای فشاری معمولاً برای خاموش و روشن کردن چراغ هایی که با تایمر کنترل می شوند، استفاده می شود.
· کلیدهای خاص
علاوه بر موارد فوق، کلیدهایی با اهداف خاص تولید و عرضه می شوند مانند کلیدهای حساس به ارتعاش، حساس به نور، حساس به دما، حساس به صدا و کلیدهای دارای زمان سنج (مثل کلید راه پله).
· انواع کلیدهای الکترونیکی
کلیدهای الکترونیکی با ولتاژ نامی ۲۵۰ ولت AC جریان نامی حداکثر ۱۶ آمپر جهت تأسیسات نصب خانگی و یا در مکان های سرپوشیده و سرباز مورد استفاده قرار می گیرد.لیدهای لمسی
- کلیدهای مجاورتی مانند کلیدهای حسگر
- کلیدهای نوری
- کلیدهای صوتی
- کلید دیمر
پریز برق
پریزهای برق در دو نوع تک فاز و سه فاز وجود دارند. در ساختمان باید از پریزهای دارای اتصال زمین استفاده شود. پریزهای برق مجهز به اتصال زمین، به منظور اتصال وسایل الکتریکی خانگی و اداری مانند یخچال، فریزر، کولر، لباسشویی و غیره در ساختمان استفاده می شود.
پریزهای برق مورد استفاده در ساختمان های مسکونی، دارای ولتاژ اسمی ۴۰۰ ولت و جریان اسمی ۲۵ آمپر هستند. برای برق تک فاز ۲۳۰ ولت، باید پریز حداقل ولتاژ ۲۵۰ ولت و جریان آن ۱۶ آمپر و با اتصال زمین باشد. جهت برق سه فاز ۴۰۰ ولت باید پریز دارای حداقل ولتاز اسمی ۵۰۰ ولت و جریان اسمی ۱۶ آمپر با اتصال زمین باشد. برای سیستم برق ۶۰ ولت و ولتاژهای پایین تر باید از پریز مخصوص بدون اتصال زمین استفاده شود. پریز برق به صورت زیر طبقه بندی می شود :
الف) بر حسب نوع اتصال پریز سه فاز با یک اتصال اضافی: این اتصال منحصراً برای وصل به هادی خنثی است.
ب) پریز سه فاز با دو اتصال مخصوص هادی حفاظتی و اتصال دوم مخصوص هادی خنثی است.
ج) بر حسب درجه حفاظت: محیط مرطوب IP44 و محیط خیس و تر و خارج از ساختمان IP45
د) بر حسب روش نصب به دو قسمت روکار و توکار تقسیم بندی می شوند.
ه) از لحاظ کاربرد درب دار و بدون درب بودن.
انواع پریز
· پریز قفل شو
پریز قفل شو را هنگام برقدار بودن کنتاکت های اتصال، نمی توان دو شاخه را در پریز قرار داد یا از آن خارج نمود. بدون قرار دادن دو شاخه در پریز کنتاکت های اتصال برقدار نمی شود.
· پریز ریش تراش
پریز ریش تراش دارای ترانسفورماتور جداکننده و کلیدی است که در صورت عدم اتصال ریش تراش، ترانسفورماتور پریز را از منبع برق جدا می کند.
نکات نصب پریز
- پریزهایی که در کف نصب می شوند، باید مجهز به درپوش مخصوص بوده و شکننده نباشند. برای مکان خشک، پریز نوع حفاظت شده در برابر رطوبت و برای مکان های مخاطره انگیز از پریز نوع ضد انفجار یا ضد اشتعال استفاده می شود.
- استفاده از پریزهای چند خانه مجاز است و از نظر ردیف هر خانه یک پریز محسوب می شود.
- پریز سه فاز باید دارای حداقل جریان اسمی ۱۶ آمپر باشد و دارای یک یا دو اتصال اضافی برای اتصال هادی حفاظتی یا هادی حفاظتی – خنثی داشته باشد.
- در قسمت داخلی پریز، باید در اتصالات مغزی داخلی پریز یک درپوش پلاستیکی شیشه ای جهت محافظت از خطر برق گرفتگی تعبیه شود تا بدون وجود خطر بتوان پریز را نصب نمود.
- در مکان های مرطوب (پارکینگ)، حیاط، دستشویی، تراس، پشت بام و غیره از پریز ارت دار درب دار استفاده شود
