نوشته های مشابه
سقف طاق ضربی
سقف طاق ضربی یکی از قدیمی‌ترین و سنتی‌ترین نوع سقف‌های رایج در ایران میباشد. در بعضی شهرستان‌های ایران مانند یزد طاق ضربی با خیز بلند در حدود نیم دایره روی دهانه‌های تا حدود ۶ متر هم اجرا می‌کنند در دهه‌های اخیر و به دلیل وزن بالا و عملکرد ضعیف در هنگام زلزله و ایمن نبودن آن، سیستم‌های جدید سقف مانند سقف تیرچه و بلوک جایگزین این نوع از سقفها گشته‌اند.
استفاده از طاق ضربی در ساختمان‌های بزرگ و چند طبقه مناسب نمی‌باشد . این سقف در گذشته به علت سرعت اجرای بالا ، در دسترس بودن مصالح و عدم نیاز به تخصص بالا و همچنین هزینه پایین ، کاربرد بسیاری داشته است .
جهت اجرای این سقف بین دو تیر موازی که در اصطلاح به آن پل گفته میشود تیرهای فرعی به موازات هم و عمود بر پل ها نصب میشوند و داخل تیرهای فرعی به وسیله آجر و گچ و خاک سقف اجرا می گردد . فاصله ی تیرهای فرعی معمولا بین ۰٫۷ تا ۱٫۲ متر می باشد و دهانه های قابل اجرا برای این نوع سقف ها حداکثر تا حدود ۵ متر میباشد.
جهت اجرای این نوع سقف از آجر فشاری و ملات گچ و خاک استفاده می شود. در این نوع سقف آجر فشاری را با ضربه دست و با فشار اندکی با ملات گچ وخاک به صورت قوسی کار میگذارند. علت اجرای قوسی این نوع سقف ها انتقال بار وارده از سقف به تیرهای فرعی می باشد.
مشکل عمده این نوع سقف لرزش بیش از حد آنها میباشد به گونه ای که حتی با راه رفتن بر روی این نوع سقف به لرزش در می آیند. معمولا برای جلوگیری از این مشکل میلگردهایی به صورت ضربدری بین تیرهای فرعی زده میشود. همچنین، ریختن دوغاب گچ بر روی سقف و ریختن ملات ماسه سیمان بین آجر فشاری و تیر فرعی باعث افزایش سختی و محکم شدن سقف می گردد.
سقف ها می توانند از دیدگاه نوع ساخت و عملکرد سازه ای به شکل های متفاوت طراحی شوند. به دلیل اهمیت آن در ساختمان لازم است که در طراحی و پیاده سازی سقف مقاومت آن در برابر نیروهای وارده به اندازه کافی باشد تا آسیب نبیند. مثلا در مناطق زلزله خیز سقف های نوع طاق ضربی فاقد سختی کافی هستند و بنابراین به هیچ عنوان استفاده نمی شوند.
مزیت های سقف طاق ضربی
- سرعت بالای اجرا
- در دسترس بودن مصالح
- بی نیازی از نیروی دارای تخصص بالا
- پایین بودن هزینه اجرا
- امکان تغییر بخش هایی از ساختمان پس از اجرا
معایب سقف طاق ضربی
- یکپارچه نبودن و نداشتن پایستگی و انسجام کافی
- خوردگی آهن در تماس با سیلیکات گچ
- لرزش در اثر عواملی چون راه رفتن روی سقف و یا دیگر عوامل محیطی
- وزن بالای سقف و نبود استحکام در دیافراگم سقف که باعث فروریختن آوار سنگین در هنگام زلزله و آسیب جدی به ساکنان می شود.
- امکان رد شدن تأسیسات مثل لوله از روی سقف امکان‌پذیر نیست مگر با افزایش ضخامت سقف که باعث سنگینی میشود از معایب استفاده از سقف‌های طاق ضربی میباشد
نکاتی که باید برای اجرای سقف طاق ضربی رعایت گردد
- استفاده از آجرهای جوش و یا خام در سقف های طاق ضربی باعث ریزش طاق خواهد شد.
- آجر استفاده شده در طاق نباید کاملا زنجاب شده باشد باید در هنگام استفاده در آب زده شود و بلافاصله در محل مناسب نصب شود
- پس از اتمام کار دوغابی از گچ روی طاق ریخته تا کلیه منافذ آن بسته شود و به صورت جسمی توپر و یکپارچه درآید و انسجام آن افزایش یابد .
- در فصل بارندگی باید از اجرای این طاق خودداری کرد زیرا اگر قبل اجرای پوشش های عایقی روی سقف باران ببارد گچ موجود در طاق فاسد شده و طاق فرو میریزد .
- در این سقفها حتی الامکان تمام دهانه ها یکجا و بطور مساوی بایستی اجرا شوند
- برای آنکه تیر آهن ها از داخل معلوم نباشد روی آن را با کرباس و چسب می پوشانند.
- میزان قوس مناسب بایستی در تمام طول دهانه ها رعایت گردد زیرا قوس زیاد باعث هدر رفتن اندود خواهد شد.
- ملات مصرفی در اجرای طاق ضربی ملات یک به دو میباشد.
مطابق با آیین نامه طراحی ساختمان ها در برابر زلزله تیر آهن ها بوسیله میلگرد یا تسمه ی فولادی بصورت ضربدری به یکدیگر بسته میشوند بصورتی که اولا طول مستطیل ضربدری شده بیش از ۱٫۵ برابر عرض آن نباشد و دوم آنکه مساحت زیر پوشش هر ضربدری از ۲۵ متر مربع تجاوز ننماید.
مراحل ونحوه اجرای سقف طاق ضربی:
۱-آماده نمودن تیرآهن ها:
تیر آهن های مصرفی باید کاملاً سالم و فاقد هرگونه پوسیدگی یا ترک خوردگی باشند.
در این مرحله از انبار کردن تیرآهن‌ها در فضای باز به مدت زمان طولانی و به مقدار زیاد باید خودداری نمود.
۲-تیرریزی
متاسفانه بسیاری از افراد تیر آهن ها را به صورت مستقیم بر روی دیوارهای آجری قرار می دهند.
امّا به دلیل عرض کم بال تیر آهن ها و همچنین وارد شدن فشارها بر یک نقطه امکان شکستن و خرد شدن آجر زیر تیرآهن وجود دارد.
به دلایل فوق الذکر باید از یک زیر سری بتنی در سراسر دیوار، در ترازی که تیرآهن‌ها قرار می‌گیرد به‌صورت یک کلاف بتنی سرتاسری استفاده نمود.
بهره گیری از کلاف افقی زیر سقف باعث می شود که بار زیر سقف به‌صورت یکنواخت به دیوار انتقال یابد.
عموماً فواصل تیر آهن های مورد استفاده در سقف طاق ضربی ۹۰ تا ۱۱۰ سانتی متر می باشد.
تیرآهن‌ها را به صفحات فولادی که پیش‌تر در کلاف افقی تعبیه شده‌اند جوش می‌دهند.
صفحات یاد شده توسط آرماتورهای فلزی در بتن محکم شده‌اند.
برای پاتاق یا دهانه طاق ضربی نیز باید باید یک تکیه‌گاه مناسب در نظر گرفت.
۳-نصب میل مهار
در سقف‌های ضربی ساده‌ترین روش برای جلوگیری از نزدیک و دور شدن تیرها در طول دهانه، بهره گیری از میل‌مهارهای سقفی است.
این میل‌مهارها معمولاً توسط تسمه‌ها و آرماتورهایی با حداقل قطر ۱۰ میلیمتری به صورت ضربدری، اجرا میشوند.
برای حداکثر ۲۵ متر مربع از یک عدد ضربدر استفاده میشود و به این وسیله تیرآهن‌ها را به یکدیگر متصل می‌کنند
برای اجرای طاق ضربی با سرعت مناسب حداقل ۳ نفر مورد نیاز می باشد تا بتوانند در مقطعی کاری این عمل را انجام دهند.
یک نفر مسئول اجرای طاق ضربی است که این فرد باید ملات را بکشد و آجرها را بچسباند.
نفر دوم مسئول آماده سازی و تحویل آجرها به فرد اول است.
نفر آخر نیز باید ترکیب گچ و خاک و ساخت ملات و تحویل آن به مجری طاق ضربی را بر عهده بگیرد.
به دلیل آنکه تیر آهن‌ها از داخل معلوم نباشد عموماً روی آن را با کرباس و چسب می‌پوشانند.
لازم به ذکر است میزان و مقدار قوس مناسب بایستی در تمام طول دهانه ها رعایت شود.
چرا که قوس زیاد باعث هدر رفتن اندود خواهد شد.
نتیجه گیری
این سقف بار وارده به خودش را به صورت یک طرفه منتقل می‌کند. در این نوع سقف ایده قوسی چیدن آجرها خوب است ولی این سقف بسیار سنگین است چون قوس‌ها را باید با پوکه پر کرد.
همچنین عدم وجود یک دیافراگم صلب در این نوع سقف عملکرد آن را در برابر نیروهای زلزله پایین آورده است سرعت اجرای عملیات در این نوع سقف بسیار پایین است و هزینه‌های بالایی دارد و تخریب در سقف طاق ضربی به صورت آوار است و برای ساکنین خطرزیادی دارد.
این نوع سقف در برابر بارهای قائم عملکرد خوبی از خود نشان می‌دهد امادر مقابل بارهای جانبی عملکرد ضعیفی دارد و برای مقابله با این موضوع باید یک دیافراگم صلب به وجود آوریم.
بنابراین برای جبران ضعف در صلبیت وعملکرد مناسب در زلزله از میلگردهایی که به صورت بادبندی به تیرها جوش میشوند باید استفاده کرد.
هم اکنون از سقف‌های تیرچه و بلوک به عنوان جایگزین سقف‌های طاق ضربی استفاده میشود. سقف‌های تیرچه و بلوک دارای مقاومت بالا، هزینه اجرای کم و بار مرده پایینی هستند.
تیرچه‌های “بتنی”، “کرومیت” و “تام” به عنوان سه نسل تیرچه‌های موجود در بازار مطرح می‌باشند
