نوشته های مشابه

انواع مختلف رده بندي توده سنگ در تونل

دی ۲۵, ۱۴۰۲

فولاد در ساختمان سازی و خواص و کاربرد فولاد

تیر ۷, ۱۴۰۲

سنگ ساختمانی و تمام معیارهای مهم انتخاب سنگ ساختمانی

خرداد ۲۹, ۱۴۰۲

سنگ تزئینی ساختمانی

سنگ تزئینی را میتوان با مروری خلاصه به سوابق و تاریخچه ی بیش از ۱۲۰۰۰ سال استفاده از سنگ، همواره سنگ در تمدن بشری اهمیت داشته است  مقاومت و پایداری ابزارها و ساختمان های سنگی در مقابل عوامل فرسایش یکی از بهترین آثار برای حفظ تاریخ و فرهنگ اقوام گذشته بوده است.  از دوران پارینه سنگی و نوسنگی که انسان آهن را نمی شناخت،با استفاده از سنگ که به فراوانی در پیرامونش یافت می شد برای رفع نیازمندیهای خود بهره می گرفت ،بدین وسیله با آگاهی از خصوصیات و ویژگی سنگ های سخت و شکننده ،سنگ های سیلیس را برای ابزار سنگی انتخاب می کردند و با مهارت های خاصی آنها را لبه دار یا نوک تیز می کردند.

     این ابزارهای سنگی می توانست بگونه ی موثری در شکار به کار رود. با رشد تمدن بشری در نحوه  استفاده از سنگ نیزتحول حاصل شد و ساختمانهای باستانی چون اهرام مصر،تخت جمشید،پاسارگاد شوش ،معبد آناهیتا،طاق بستان و امثال این ها حکایت از شناخت طبیعت سنگ و بکارگیری هنر معماری عصر و دوره ی خود دارد.

منشا شکل گیری سنگها

عوامل هوازدگی یا کوهسایی

-هوازدگی شیمیایی

-هوازدگی فیزیکی

عوامل کوهزایی

–چین ها

-شکستگی ها

-گسل ها

-آتشفشان

-زلزله

طبقه بندی سنگها از نظر کاربرد

▪ سنگها ازنظر شکل شامل:  طبیعی(سنگهای خام)     ساختگی(سنگهای کار شده)

 ▪ سنگها از نظر نوع (تجمع کانی ها و نحوه ی پیدایش)

  سنگ قواره

   سنگي است كه از سنگ لاشه بدست مي آيد و در كارگاه ساختماني با كمي تيشه كاري ابعاد منظمي يافته و داراي گوشه هاي معين مي گردد از سنگ قواره براي ديوارهاي باربر ، جدول سازي و كف سازي هايي كه نياز به كمي نما سازي دارند استفاده مي شود.

سنگ رگه ای

   سنگ بادبر را در تونل سازي ، پل سازي ، جدول سازي ، ديوار هاي باربر و غير باربر ، سنگفرش و پله استفاده مي كنند و يكي از عمده ترين كاربردهاي مهندسي سنگ لاشه و مالون بويژه در نقاط كوهستاني، اجراي قوسهاي سنگي است كه در پلها ، درگاهها و طاق زيرين دالانهاي سنگي مورد مصرف قرار ميگيرد.

   سنگ بادکوبه ای

  این سنگ در حقیقت سنگی است که دور تا دور وجه نمای آن را به عرض ۱٫۵ تا ۳ سانتی متر با قلم تراش داده اند و بقیه سطح نما را تیشه کاری می کنند.

سنگ های چند نما یا تمام تراش

  اگر کلیه ی سطوح قائم و افقی سنگ رگه ای را دست تراش نمایند به آن سنگ تمام تراش می گویند.

  سنگ چند وجهی

  سنگی است که نمای آن به صورت ۵ یا ۶ ضلعی منظم یا نا منظم بوده و هر یک از زوایای سطح نمای آن باید بیش از ۹۰ درجه باشد و ابعاد وجوه آن نباید کمتر از ۱۰ سانتی متر باشد.

سنگ پلاک

    براي نما سازي در سطوح از سنگ پلاك استفاده مي شود براي تهيه سنگ پلاك سنگ قله را در كارگاه سنگبري به ضخامتهاي مورد نظر برش داده و سپس آن را تا حد جلا و آينه شدن ساب مي دهند . سنگ تزئيناتي ارزان را از تراورتن و سنگهاي گران قيمت را از گرانيت و مرمر انتخاب مي كنند . سنگ پلاك را براي تزئينات داخل و خارج ساختمان و در كف ، ديوارپله ، كف پنجره ، كنار و زير ديوار گچي و وسايل تزئيناتي نظير گلدان ، شمعدان ، جدول و جوي و غيره استفاده مي كنند انواع سنگهاي ساختماني ايراني ،عمده ترين سنگهايي كه در عمليات ساختماني در ايران بكار مي روند عبارتند از : گرانيت ، سنگ سبز توف كوارتزيت ، سنگ آهك تراورتن ، مرمر ، سرپانتين ، ماسه سنگ

      طبقه بندی سنگها از نظر نوع   

۱)  سنگ های آذرین

۲)  سنگ های رسوبی

۳)  سنگ های دگرگونی

۴)  سنگ های ساختمانی

مشخصات کلی سنگ برای مصارف ساختمانی

بافت سنگ

جذب آب

پاکیزگی

پایداری در برابر عوامل جوی

پایداری مکانیکی

بافت

بافت سنگ باید ساختمانی سالم داشته باشد یعنی:

-بدون شیار،ترک و رگه های سست باشد (کرمو نباشد)

-بدون هرگونه خلل و فرج باشد.

-پوسیدگی نداشته باشد.

-یکدست باشد.

مطالب کلی درباره سنگ تزئینی

تعریف سنگ تزئینی

   سنگ تزئینی، سنگي است طبيعي كه در اندازه مشخص انتخاب، تراش و يا برش خورده باشد. به معناي وسيع كلمه، اصطلاح سنگ تزئيني شامل سنگها در هر شكل مي باشند كه به طور مستقيم و پس از برش، سائيده شدن و صيقل كاري در نماهاي داخلي و خارجي ساختمانها به كار مي روند.

   در زبان لاتين سنگ تزئینی اين اصطلاح به اسامي زير معروف مي باشد.

  Facing Stone, Cut Stone, Dimention Stone, Tom Stone, Curb Stone, Decorative Stone, Monumental Stone, Facing Slab, Ornament Stein, Baustein, Lerochesornamentales.

  سنگ تزئینی از نظر سنگ شناسي به يكي از گروههاي سنگ آذرين، دگرگوني و يا رسوبي اختصاص دارند و شامل انواع مرمر، مرمرميت، چيني، كنگلومرا، تراورتن، ماسه سنگ، گرانيت، ديوريت، سينيت، گابرو و بعضي موارد كم اهميت تر مي باشند.

  عبارت سنگ تزئینی در بر گیرنده ی تمام سنگ های طبیعی است که با استفاده از فن آوری های خاص،قابل استخراج و پردازش بوده دارای مشخصات فنی و زیبایی شناختی لازم جهت به کار گرفته شدن در تمام انواع کاربرد های ساختمانی و صنعتی می باشند.هم از لحاظ تزئینی و هم از لحاظ کاربردی ،سنگ تزئینی کاملا از سایر مواد مشتق از سنگ های طبیعی،مانند گرانولاتها،سیمانها،سنگ های خرد شده و مواد مرتبط با آنها متمایز است.در حالیکه این مواد اختصاصاً جهت عملکرد های مربوط به تحمل بار و عمدتاً درمقاصد عمومی مورد استفاده قرار می گیرند،سنگهای تزئینی واجد مشخصات کیفی خاصی هستند که آنها را هم برای استفاده ی ساختاری و هم جهت مقاصد تزئینی مناسب می سازد. اين سنگها در بلوكهاي بزرگ قابل استخراج بوده و عملكرد مكانيكي بسيار خوبي دارند، عموماً قابل صيقل هستند و از لحاظ رنگ، الگو و ساير ويژگيهاي طبيعي داراي ارزش زيبايي شناختي بالايي هستند.

  ممكن است واژه «تزيينی» با القاي اين تصور كه كاربرد اينگونه سنگها صرفاً به تزيينات و يا يادبودهاي روميزي محدود مي‌شود، به نوعي گمراه كننده يا محدود كننده باشد. در واقع، كاربرد اينگونه سنگها بسيار گسترده‌تر و فراگيرتر از حوزه كاربردي قابل تصور براي واژه «تزييني» است. معادل انگليسي عبارت ايتاليايي «سنگ تزئینی»، «سنگ ابعادي» است.

  عبارت اخير شيواتر بوده و به طور گسترده در سطح بين‌المللي به كار رفته است. اين عبارت تأكيد بيشتري بر ابعاد خطي عناصر سنگي دارد، تا حجم آنها توضيح بيشتر آنكه سنگها غالباً به شكل لوحها و محصولات نيمه تكميل شده‌اي به كار مي‌روند كه در آنها مساحت سطح از ضخامت بيشتر است. «سنگ طبيعي» عبارت رايج در كشور اسپانيا است كه از معادل ايتاليايي اين عبارت مناسب‌تر مي‌باشد، چرا كه بر منشأ طبيعي ماده تأكيد دارد.

ویژگیهای فیزیکی سنگ تزئینی

سختي

دامنه سختي سنگ تزئینی بسيار زياد است. اين دامنه از پائين ترين درجه سختي(تالك) گرفته تا به بالاترين درجه سختي(سنگ گرانيت كه حتي از فولاد نيز سخت تر است) مي رسد. ميزان سختي در قيمت تمام شده سنگ موثر است.عموماً‌هر چه سنگ سخت تر باشد، استخراج، برش و صيقل كاري قطعات آن ،زمان و هزينه بيشتري را در بر خواهد داشت.

رنگ

رنگها هر كدام زيبايي و جلوه اي خاص به اشياء مي دهند و مسلماً بشر در انتخاب خود، علاوه بر استحكام، خاصيت و سهولت كاربرد، به ظاهر امر نيز توجه خاص مبذول مي دارد. ساختمانها به جهت رنگ نماي بيرون آنها، به زيبايي شهر مي افزايند. در اين خصوص معمولاً رنگهاي روشن بر رنگهاي تيره و كدر برتري دارند. ناگفته نماند كه رنگ نماي بيرون ساختمانها كه ناشي از نوع مصالح بكار گرفته شده (سنگي و يا غيرسنگي) مي باشد، خود تحت تأثير عوامل جوي قرار دارد. آب باران مي تواند كانيهاي موجود سنگ نما را تحت تأثير شيميايي قرار داده و رنگ آن را تغيير دهد

 ميزان تخلخل

تخلخل در اثر نفوذ آب باران به داخل حفره هاي سنگ (اين حفره ها خود غالباً تحت اثر شيميايي محلولهاي طبيعي بر روي بعضي از كانيهاي موجود در سنگ به وجود مي آيند) و انجماد آن بيشتر مي شود. در هواي صفر درجه زمستان، آبي كه به داخل خلل و فرج سنگ (و يا بعضاً به پشت سنگ نما) نفوذ مي نمايد، منجمد شده و موجب مي گردد كه در سنگ تركهاي عمده اي ايجاد گردد. اين تركها به مرور زيادتر شده تا اينكه موجب افتادن تمام و يا قطعه اي از سنگ نما مي گردد.

    مقاومت

مقاومت سنگ تزئینی، تحت تأثير عوامل مختلفي از قبيل هوازدگي، سرما، گرما و آتش سوزي، دائماً تغيير مي يابد. همچنين عوامل مربوط به هوازدگي بعضاً شيميايي مي باشند. اين عوامل مي توانند گازهايي نظير SO2 ،O2  و  CO2باشند. در شهرها كه حضور چنين گازهايي به وفور در هوا وجود دارند.سنگهاي نماي ساختماني بيشتر تحت تأثير آنها مقاومت خود را از دست   مي دهند. برخي عوامل هوازدگي (نظير انجماد و ذوب آب داخل حفره هاي سنگ، خاصيت رنگبري و اثر گرمايي نور خورشيد) به صورت فيزيكي سنگ را تحت تأثير قرار مي دهند. لازم به توضيح مي باشد كه عوامل هوازدگي شيميايي و فيزيكي تواماً عمل مي كنند و غالباً سبب تغيير رنگ، شكسته شدن و جدا شدن سنگ از بنا مي شوند. اضافه مي شود كه سنگهاي آهكي در مناطقي كه بارندگي زياد بوده و گازكربنيك موجود در فضا بيش از اندازه باشد، براي نماي خارجي ساختمانها چندان مناسب نمي باشد(بويژه انواع تراورتن ها).

مهمترين خصوصيات سنگ تزئینی عبارتنداز:

• جذب
• رطوبت‌پذيري جوي
• نفوذپذيري به هوا / گاز
• هدايت حرارتي
• عملكرد پردازشي
• دوام

•   جذب: عبارتست از ظرفيت يك سنگ براي جذب ميران معيني آب از طريق خاصيت مويينه يا تماس بخشي از آن با آب.
• رطوبت‌پذيري جوي: عبارتست از تمايل يك ماده به جذب رطوبت از جو (مثلاً بخار آب موجود در هوا). ميزان رطوبت‌پذيري جوي سنگ بستگي زيادي به كم يا زياد بودن ميزان رس در آن دارد.
• نفوذپذيري به هوا/گاز: عبارت است از ميزان راحتي عبور هوا از خلال يك سنگ. اطلاع از اين خصوصيت سنگ از لحاظ مسائل مرتبط با بهداشت داخلي ساختمان اهميت دارد. تهويه طبيعي يك فضا كه در نتيجه اختلاف فشار بين محيط داخل و خارج صورت مي‌گيرد، با ميزان نفوذپذيري ديوارها به هوا متناسب است. تهويه طبيعي باعث جايگزيني هواي مرطوب داخل با هواي خشك خارج و در نتيجه خشك ماندن ديوارها مي‌شود.
• هدايت حرارتي: عبارت است از قابليت انتشار گرما در سنگسنگ هادي خوبي براي حرارت به شمار نمي‌رود و ميزان هدايت حرارتي آن عموماً کم است (هدايت حرارتي فلزات ۵/۰-۱/۰ است). هدايت حرارتي بيش از آنكه با تركيب كاني شناختي سنگ مرتبط باشد، با ساختار و بافت آن ارتباط دارد. هر چه منافذ سنگ بيشتر باشد ميزان هدايت گرمايي آن كمتر است، چرا كه هدايت گرمايي هواي موجود در اين منافذ بسيار پايين است (۰۰۰۰۶/۰).

رده بندي علمي انواع سنگ تزئینی و نما

الف ـ  سنگهاي رسوبي

كنگلومراها و ماسه سنگها

• كنگلومراها در صورتي كه به صورت لايه اي ضخيم باشند و به طور كامل نيز سيماني شده باشند، امكان دارد كه به عنوان سنگهاي تزئيني بسيار جالبي مورد استفاده قرار گيرند. در صورتي كه عناصر كنگلومراها از قطعات آهكي بوده و زمينه سيماني آنها نيز آهكي باشد و بين رنگ قطعات و سيمان زمينه تباين مناسبي وجود داشته باشد، اين گونه كنگلومراها ايده آل تر خواهند بود. در صورتي كه عناصر اصلي سنگهاي مزبور داراي كيفيت و خواص متفاوت باشند (مثلاً برخي عناصر سيليسي و برخي نيز آهكي باشند و يا عناصر سازنده سيليسي و زمينه يا سيمان آهكي باشد)، عمل برش با اشكالاتي مواجه خواهد بود.

ماسه سنگها نيز در صورتي كه ضخيم لايه باشند و عناصر آنها آهكي بوده و يا توسط سيمان آهكي كاملاً به يكديگر سيماني شده باشند، احتمالاً به صورت يك سنگ ساختماني قابليت كاربرد دارند. اين چنين سنگهايي به ويژه به صورت مالن به كار مي آيند.

سنگهاي آهكي يا دولوميتي

سنگهاي آهكي عمده سنگهاي ساختماني و تزئيني را تشكيل مي دهند. خصوصيات بارز آنها به طور خلاصه عبارتند از: سختي مناسب، قابليت ساب و برش بالا، تنوع رنگها، مقاومت خوب، قابليت استخراج آسان

  تراورتن(Travertine)

تراورتن ها محصول چشمه هاي آهك ساز قديمي هستند. از بين آنها، تراورتن هاي سفيد كه رگه هاي رنگي و خلل و فرج يكنواخت داشته باشند، از مرغوبيت بيشتري برخوردارند. تراورتن هاي كرم رنگ كه ناشي از وجود رنگينه هاي (Pigments) پراكنده اكسيد آهن در متن سنگ مي باشند، از مرغوبيت كمتري برخورداند. تراورتن هاي رنگي كه بر حسب درصد آلودگي به رنگينه هاي اكسيد آهن به رنگهاي قرمز، گردويي، ليمويي و غيره ديده شوند و داراي نقشهايي كه ناشي از اختلاف ميزان آلودگي اكسيدآهن در لايه هاي مختلف تراورتن مي باشد، ظاهر بسيار زيبا و جذابي دارند. به طور كلي، در بازارهاي جهاني، تراورتن هاي رنگي در شرايط فعلي داراي قيمت و بازار مناسبي مي باشند.تراورتن به دليل داشتن مقاومت قابل قبول، برش
پذيري و صيقل پذيري ايده آل، شرايط استخراج ايده آل، زيبايي ظاهر، وجود تخلخل جهت چسبيدن كامل به ملات و خصوصاً ارزان بودن نسبت به ساير سنگها، از جمله پرمصرف ترين سنگهاي ساختماني به شمار مي رود.

مرمر(Marble)

مرمرها نيز نظير تراورتن در نتيجه عملكرد چشمه هاي آبگرم آهك ساز، به وجود مي آيند. معمولاً مرمر به صورت لايه هايي در ميان لايه هاي تراورتن ديده مي شود. در فرايند عملكرد چشمه هاي آبگرم، اگر افت دماي آب كند باشد، آراگونيت و اگر افت دما به تندي صورت گيرد، تراورتن تشكيل مي گردد. در ايران به سنگي كه از آراگونيت حاصل مي شود، مرمر گفته مي شود كه نام تجاري انواع رنگي آن انيكس مي باشد. مرمر حاوي رنگهاي سبز، ليمويي، زرد و غيره است كه پس از سايش به صورت يك سنگ تزئيني لوكس جلوه مي كند. زمينه هاي مصرفي عمده مرمر عبارتند از پوشش ديوار سرويسهاي لوكس، دكوراسيون داخلي ساختمان، مجسمه سازي و ميزهاي سنگي.

ب- سنگهاي آذرين

گرانيت ها(Granite)

گرانيت ها از جمله سنگ هاي آذرين هستند كه در دهه های اخيردر بازارهاي جهاني به عنوان يك سنگ تزئيني لوكس و گران قيمت مطرح گرديده اند. اين نوع سنگها از نظر سختي زياد، شفافيت و زيبايي خيره كننده حائز اهميت مي باشند. گرانيت هايي كه فاقد آثار آلتراسيون بوده و تحت تأثير پديده هاي تكتونيكي و به ويژه ميكروتكتونيك قرار نگرفته، و نيز به لحاظ رنگ جذابيت لازم را داشته باشند، به عنوان سنگهاي تزئيني و نما مطرح هستند. لازم به توضيح است كه برش و سايش گرانيت ها، در مقايسه با سنگهاي آهكي بسيار مشكل تر و هزينه بردارتر بوده، به طوري كه فقط ديسكها و سنگ سابهاي ويژه قادر به برش و سايش آنها مي باشند.

گرانيت هاي روشن ، قرمز و صورتي، به دليل رنگ خود بسيار با ارزش هستند. گرانيت هاي قرمز ناحيه خوي در آذربايجان غربي، نمونه بارز اين نوع از گرانيت ها مي باشند. گرانيت هاي خاكستري رنگ، بر حسب درجه تيرگي و روشني و اندازه دانه ها
(كانيها)، داراي مرغوبيت متغيري هستند. گرانيت هاي شيركوه در يزد و الوند در همدان داراي طيف گسترده اي از انواع گرانيت ها، با رنگها و بافتهاي مختلف هستند.

ريوليت ها

در صورتي كه ريوليت ها داراي درصد كوارتز نسبتاً كمتري باشند و فلدسپاتهاي پتاسيك صورتي رنگ در آنها ديده شوند، مطلوب تر بوده و ظاهر صورتي زيبايي خواهند داشت. به طور كلي ريوليت هاي غيرآلتره كمتر ديده مي شوند.

سنگهاي آذرين خاص

سنگهاي نماازنوع آذرين خاص مي توانند سينيت ها، ديوريت ها، گابروها و سنگهاي خروجي هم ارز آنها يعني تراكيت ها،
آندزيت ها، و بازالت ها و نيز سنگ هاي ديگري نظير نفلين سينيت ها، پريدوتيت ها، پيروكسنيت ها، آمفيبوليت ها و ساير سنگهاي آذرين از اين دست باشند. اين نوع سنگها در صورتي كه كاملاً تازه بوده و دگرسان نشده باشند و ضمناً در مقطع صيقلي، رنگهاي زيبايي نمايان سازند، مي توانند به عنوان سنگهاي تزئيني خاص مطرح باشند.

ج ـ سنگ هاي دگرگوني

مرمريت ها(Marmarite)

مرمريت ها به صورت سنگهاي متامورف سفيد، خاكستري و رنگي، با تبلور دوباره، درخشندگي و شفافيت خاصي دارند. اين نوع سنگها كه از متامورفيسم سنگهاي آهكي اوليه حاصله شده اند، بر حسب درجه متامورفيسم و رشد كريستالها، ممكن است سنگهاي تزئيني مختلفي را با نامها و بافتهاي متفاوت ريز و درشت تشكيل دهند.

مرمريت درشت بلور، سفيد يا خاكستري روشن تا كرم اصطلاحاً “سنگ چيني” مي نامند. معادن چيني تنگ حنا(نیريز-استان فارس)، نجف آباد، كريستال و چيني اليگودرز و لاي بيد و گدار سرخ ناحيه موته، از معادن معروف سنگهاي چيني ايران هستند. معدن ده بالاي يزد از معادن معروف مرمريت ريز بلور ايران است، كه درجه كريستاليزاسيون، سفيدي و يكنواختي رنگ از عوامل مرغوبيت اين سنگ به شمار مي روند

گنيس ها

گنيس ها نظير گرانيت ها، در صورتي كه داراي رنگهاي ايده آل و عناصر درشت بوده و فاقد آثار التراسيون باشند، به دليل بافت چشمي زيبايي كه در مقاطع صيقلي بعضي از آنها ديده مي شود، مي توانند سنگهاي تزئيني استثنايي را تشكيل دهند.

ساختمان سازی بطور عام

 

مهمترين حوزه كاربردي سنگ‌ تزئينی در ساختمان‌سازي است كه در حدود ۷۰ تا ۷۵ درصد كل توليد جهاني را به خود اختصاص مي‌دهد.

سنگ‌هاي طبيعي در انبوهي از ساختمان‌هاي صنعتي، تجاري، مسكوني، مذهبي و غيره، نياز‌هاي كاربردي، زيبايي شناختي و عملكردي مختلفي را برآورده مي‌سازند. محدوده كاربردهاي سنگ بسيار گسترده است: كف‌ها، روكش‌ها، سنگ‌هاي نما، پوشش‌ها، پله‌ها، راه پله‌ها و ساير عناصر معماري (تاقچه‌ها، قاب‌ها، نوار سنگ‌ها، ستونچه‌ها) همگي قطعاتي استاندارد به شمار مي‌آيند كه در هتل‌ها، مدارس، فرودگاه‌ها، مراكز تجاري، كليساها،‌ ايستگاه‌ها، اقامتگاه‌هاي توريستي، بيمارستان‌ها، بانك‌ها و غيره كاربرد دارند.

 

در صنعت ساختمان از انواع مختلفي از محصولات سنگي استفاده مي‌شود. صرف نظر از آنكه اين محصولات به صورت انبوه توليد شده ‌باشند (تايل،‌ تايل‌هاي كوچك، آستانه‌ها، لبه‌ها) و يا جزو محصولاتي باشند كه اندكي تخصصي‌تر باشند  (طاقچه‌هاي ديواركوب، قرنيس‌ها، عناصر معماري)، همواره در توليد آن‌ها از عمليات پردازشي استانداردي استفاده مي‌شود كه در آن شكل‌هاي مربعي و مستطيلي شكلي، نسبت به سطوح منحني با درجاتي از تكميل لبه‌اي ترجيح داده مي‌شوند. در زمينه كف‌سازي، گرانيت در تمام مصارف صنعتي و تجاري كه در آن‌ها سختي، كارآيي و ظاهر يكنواخت مد نظر باشد بر ساير سنگ‌ها ارجحيت دارد.

هنرهای مذهبی و تدفینی