نوشته های مشابه
بررسی نقشه لرزه زمین ساخت ناحیه بشروییه اقتباس از نقشه زمین شناسی شهرستان بشروییه
· جايگاه زمين شناسي منطقه بشروییه
شهرستان بشرويه در خاور ايران و در قسمت شمال باختري پهنه ساختاري لوت (اشتوكلين ونبوي،۱۹۷۳ ،(در موقعيت جغرا فيايي با طول۳۰ :۵۸ – ۵۷ درجه خاوري و عرض ۳۴– ۳۳درجه شمالي قرار دارد شكل ۱ . منطقه لرزه زمین ساخت بشروییه از دو قسمت، كم وسعت كوهستاني( كوههاي شتري)، با روند تقريبا شمال باختر – جنوب خاور در باختر و پهنه وسيع كويري و بيابان و ريگزار در خاور تشكيل شده است. فرازمين شتري، با درازاي بيش از ۱۰۰ كيلومتر، از نگاه ساختاري، داراي چين هاي از نوع نابرجا و به شكل نامتقارن و همراه با گسلش هستند و اثر سطح محوري آنها به موازات رشته كوه شتري است (فريدي و همكاران ۱۳۷۹ .(گرايش چينها بيشتر به سوي WSW است ولي در پهلوي خاوري بلنديها، چينهايي با گرايش به سوي خاور ديده ميشود. بنا به گزارش قاسمي و همكاران ۱۳۸۱ ،در باختر بشرويه و در فرازمين شتري، الگوي گسلش شامل گسلهاي طولي پرشيب در بخشهاي مياني و گسلهاي راندگي در بخشهاي باختري و خاوري است. به باور بربريان ۱۹۸۲،در فرازمين شتري، پوشش سكويي پالئوزوييك – ترياس، تا پيش از ترياس تحت تنشهاي زمينساختي كششي و گسلش عادي بوده است ولي از ترياس پسين به بعد، سازو كار تنشها از كششي به فشارشي تبديل گرديده كه اين امر سبب فراخاست، چينخوردگي و گسلش معكوس در پوشش رسوبي رويي شده است. براساس نقشه گراني سنجي موهو ۱۹۸۳,Macris & Dehghani ، ستبري پوسته جامد زمين در گستره مورد مطالعه بين ۴۰ الي ۴۵ كيلومتر مي باشد.
شکل شماره (۱) : نقشه محدوده سیاسی شهرستان بشروییه
شكل (۲): نشان دهنده زون سيستان و برش هاي راستگرد نايبند و نهبندان و موقعيت منطقه مورد مطالعه در شمال باختري ايالت ساختار لوت( جهت فشارش وآمار زمين لرزه ها برگرفته ازWalker et al, ۲۰۰۳
ويژگي زمين لرزه هاي گستره بشروییه آن است كه دو گروه زمين لرزه قابل شناسايي است: يكسري زمين لرزه ها ساز وكار فشاري دارند و روي گسلهاي معكوس ديده مي شوند. سري دوم كانون هاي زمين لرزه اي زمين لرزه هاي برشي فشاري اند كه بر روي گسلهاي امتداد لغزعمل مي كنند. اين زمين لرزه ها توأم با دگرريختي سطحي بوده وبعضاً روي اينها گسله هاي قديمي فعاليت دوباره انجام مي دهند. ممكن است در اين گستره مناطقي يافت شود كه گسله هاي جديد در اثر دگرشكلي زمينلرزه اي بوجود آيند،مثلا گسله دشت بياض و گسله طبس در زمين لرزه هاي فردوس و طبس از جمله گسله هايي هستند كه در اثردگرشكلي تكتونيكي درمحلي كه گسله قديمي وجودنداشته شكل رفته اند. چون آزاشدن، انرژي تدريجي است اكثر كانونهاي زمينلرزه اي در اين منطقه بر روي گسلهايي قرار مي گيرند كه مرز بين كوه و دشت است كمتر زمينلرزه اي را مي- توان يافت كه دروسط دشت رخ داده باشدكانون سطحي بيشتر زلزله ها منطقه بر روي كوه هاي شتري و اسفنديار قرار دارد. و از سمت باختر به خاور يعني از سمت شهرستان طبس به بشرويه آمار زلزله ها بيشتر مي شود كه اين امرخطر لرزه خيزي شهرستان بشرويه را دو چندان مي كند. پروفيل عرضي كه بر روي كوه هاي شتري براي بررسي زلزله ها زده شده است نيز اين مطلب تاييد مي كند و دگرريختي هاي ايالت هاي لرزه زمين ساختي ايران توسط افراد ايران توسط افراد مختلفي مورد توجه قرار گرفته است كه جايگاه گستره مورد مطالعه در اين ايالت ها بصورت زير است: نوروزي ( ۱۹۷۶ ) بر اساس حدود ۶۰۰ كانون زمينلرزه هاي سال ۱۹۲۰ تا ۱۹۷۳ ميلادي، براي اولين بار ۲۳ ايالت لرزه زمين ساختي براي ايران پيشنهاد مي كند كه منطقه مورد مطالعه در ايالت لرزه زمين ساختي شماره ۱۵ اين تقسيم بندي قرار مي گيرد. بربريان ( ۱۹۷۶ )چهار ايالت لرزه زمين سا- ختي را براي ايران در نظر گرفته اند، كه منطقه مورد مطالعه در ايالت لرزه زمين ساختي ايران مركزي جاي مي گيرد.
· ایالت لرزه زمین ساخت بشروییه
لرزه زمين ساخت بشروییه: دگر شكليهايي كه در رسوبات كواترنر صورت مي‌گيرد به شكل فعاليت مجدد گسلهاي پوسته ايران يا ايجاد گسله‌هاي جديد همراه با وقوع زمين لرزه است . از ديدگاه زمين ساخت ، يك زمينلرزه لحظه‌اي از يك فاز كوهزايي است . مطالعه زمينلرزه‌ها ، ارتباط زمينلرزه‌ها و عناصر ساختاري بر روي پوسته ، لرزه زمين ساخت گفته ميشود . از آنجائيكه رفتار سنگها در برابر دگرشكلي متفاوت است شكستگيها ممكن است بصورت شكننده و يا شكل پذير ديده شود . دگرشكلي هاي شكل پذير مربوط به بخش بالايي پوسته قاره‌اي است كه داراي عمقي بين ۸ تا ۱۲ كيلو متر است . براي بررسي پديده نئوتكتونيك ارتباط بين زمينلرزه‌ها با دگرشكلي‌ها و گسلها را مورد بررسي قرار مي دهند . مطالعات مختلفي براي دسته‌بندي لرزه زمين ساختي پوسته ايران صورت گرفته كه در هر يك از آنها تعدادي ويژگيهاي خاص زمين شناسي و لرزه‌اي بعنوان معيار قرار داده شده است . در هر يك از اين دسته بنديها پوسته ايران به تعدادي ايالت زمين ساختاري يا لرزه زمين ساختي تقسيم شده است .در دسته بندي لرزه زمين ساختي ، بهترين دسته بندي ايران را به چهار زون ساختاري لرزه‌اي تقسيم كرده كه بر اساس معيارهاي :
- ساز و كار زمين لرزه‌ها و گسلش زمين لرزه‌اي
- عمق كانوني
- دوره بازگشت زمين لرزه‌ها
- دگر ريختي سطحي
به چهار زون زمين لرزه ساختي زاگرس ، كپه داغ ، ايران مركزي و مكران تقسيم شده است .
بربريان بر اساس ويژگيهاي لرزه‌اي ، ايران را به ۴ بخش تقسيم كرده است :
- زون لرزه زمين ساخت زاگرس
- زون لرزه زمين ساخت كپه داغ
- زون لرزه زمين ساخت ايران مركزي
- زون لرزه زمين ساخت مكران
· ايالت لرزه زمین ساخت زاگرس
اين ايالت شامل زاگرس چين خورده و زاگرس مرتفع است و يكي از فعالترين ايالتهاي ايران است . بطوريكه بيشترين تجمع كانونهاي زمين لرزه‌اي در اين ايالت ميباشد . از ويژگيهاي اين ايالت اين است كه زمين لرزه‌ها راستالغز معكوس يا فشاري برشي هستند . همچنين داراي عمق كانوني كم تا متوسط ( ۳۳ تا ۱۵۰ كيلومتر )، دوره بازگشت آنها كوتاه و از بزرگي متوسطي برخوردارند . معمولاً زمينلرزه‌هايي كه در زاگرس اتفاق مي‌افتد توأم با دگرريختي يا گسلش سطحي نيست . بخصوص زمينلرزه‌هايي با عمق بيش از ۳۰ كيلومتر، زمينلرزه‌هايي هستند كه در پي سنگ رخ ميدهند . بدليل وجود لايه نمكي سري هرمز بين پي سنگ پركامبرين و رسوبات فانرئوزوئيك در زاگرس ، گسلش يا گسيختگي موجود در پي‌سنگ به سطح راه نيافته و در اثر برخورد به زون ناپيوسته نمكي، عملكرد دگرشكلي الاستيك نشان مي‌دهد . لذا تعداد زيادي كانون زمين لرزه‌اي وجود دارد كه فاقد دگرشكلي سطحي هستند و يا اينكه گسلش در رسوبات فانرئوزوئيك ديده نمي‌شود، ولي گسله‌هايي با عمق كمتر از ۳۰ كيلومتر با دگرريختي سطحي همراه است . وجود نمكهاي هرمز ، نمكهاي سازند دالان و گچساران موجب كاهش دگرريختي شكننده در ايالت ساختاري زاگرس ميشود .
نكته قابل توجه آن است كه مطالعه زمينلرزه‌هاي باستاني و دستگاهي نشان مي‌دهد كه كانون هيچ زمينلرزهاي در ايالت سنندج – سيرجان ديده نمي‌شود ، در حاليكه به لحاظ آماري بيشترين تمركز زمينلرزه‌ها در زاگرس است . بدليل آنكه دگرشكلي ورقه‌هاي برخوردي بگونه‌اي است كه ورقه متحرك نسبت به ورقه ثابت آسيب پذيري بيشتري دارد و از طرفي در نتيجه برخورد ورقه‌هاي زاگرس در سنندج- سيرجان ، رخداد دگرگوني دو رشته‌اي اتفاق افتاده كه باعث شده پوسته در اين ناحيه متراكم شود . مرز اين ايالت لرزه زمين ساختي با ايران مركزي گسله زاگرس بوده و با ايالت مكران گسله مكران است و تمركز زمينلرزه‌ها بروي بخش جوان زاگرس به حداكثر مي‌رسد .
· ايالت لرزه زمین ساخت كپه داغ و زاگرس
از ويژگيهاي زمينلرزه‌هاي اين ايالت ساز و كار برشي آن است . با توجه به اينكه گسلهاي موجود در اين ايالت يكسري گسلهاي متقاطع با روندهاي شمال غرب- جوب شرق و شمال شرق- جنوب غرب ، ساز و كار برشي چپگرد ، فشاري برشي راستگرد در اين ايالت ديده مي شود . كانون زمينلرزه‌ها در اين ايالت ساختاري معمولاً عمقي كمتر از ۳۰ كيلومتر دارد و تقريباً اكثر زمينلرزه‌ها توأم با دگرريختي سطحي هستند . بزرگي زمينلرزه‌ها معمولاً كمتر از ۶ درجه در مقياس ريشتر و دوره بازگشت آنها متوسط است . در اين ايالت زمينلرزه با ساز و كار كششي كمتر ديده شده و تنها مورد آن در دشت عشق آباد تركمنستان بروي گسله عشق آباد رخ داده است . گسله عشق آباد بر اساس دگرريختي‌هاي سطحي داراي ساز و كار كششي است . معمولاً يكي از ويژگيهاي گسلهاي فعال ايران تغيير شيب از سطح به عمق است . خصوصاً در زاگرس اين وضعيت بيشتر ديده ميشود . به عبارت ديگر گسلها قاشقي يا ليستريك ديده مي‌شوند كه علت آن تغيير رفتار سنگها در برابر تنش نسبت به عمق است . بطوريكه هرچه به طرف عمق حركت كنيم سنگها حالت پلاستيك دارند . رفتار سنگ در برابر تنش نسبت به عمق در دو بخش قابل بررسي است . بين اعماق ۸ تا ۱۰ كيلومتري كه داراي رفتار شكننده است و بعد از اين عمق كه داراي رفتار شكل پذير مي شود . معمولاً وقتي شكنندگي وارد اين محدوده شكل پذير ميشود ، شيب كم ميشود . پراكندگي عمقي كانون زمينلرزه‌ها ، شكل صفحه گسلي در عمق زمين را نشان مي دهد . در زون زاگرس وجود لايه‌هاي نمكي اين مسئله را تشديد مي‌كند ، بطوريكه لغزش رسوبات بروي لايه نمكي باعث شكل گيري شكستگيهاي فلسي و راندگي دوپلكس (Duplex) مي گردد . به همين دليل پديده ليستريك در ناحيه زاگرس بروي لايه نمك و در كپه داغ بيشتر در پي سنگ ديده ميشود .
· ايالت لرزه زمین ساخت ايران مركزي
به بخش گسترده‌اي از ايران كه بخشهاي مياني، شرقي، قسمت‌هايي از شمال و شمال غرب ايران را در بر مي‌گيرد ، ايران مركزي گويند . از ويژگيهاي زمين لرزه‌هاي اين ناحيه آن است كه در دو گروه زمين لرزه قابل شناسايي است . يكسري زمينلرزه‌ها ساز و كار فشاري دارند و روي گسلهاي معكوس ديده مي شوند. سري دوم كانونهاي زمينلرزهاي زمينلرزه‌هاي برشي فشاري‌اند كه بر روي گسلهاي شرقي غربي – برشي فشاري چپگرد – و بر روي گسلهاي شمالي جنوبي – فشاري برشي راستگرد – عمل مي‌كنند . معمولاً اين زمينلرزه‌ها داراي بزرگي زياد و دوره بازگشت طولاني هستند . در محدوده ايران مركزي اين نوع زمينلرزه‌ها بيشتر ديده مي‌شوند . عمق كانوني در اكثر زمينلرزه‌هاي اين ايالت كم است كمتر از ۳۰ كيلومتر . اين زمينلرزه‌ها توأم با دگرريختي سطحي بوده و بعضاً روي اينها گسله‌هاي قديمي فعاليت دوباره انجام ميدهند .
ممكن است مناطقي يافت شود كه گسله هاي جديد در اثر دگرشكلي زمينلرزهاي بوجود آيند . گسله دشت بياض و گسله طبس در زمينلرزه‌هاي فردوس و طبس از جمله گسله‌هايي هستند كه در اثر دگرشكلي تكتونيكي در محلي كه گسله قديمي وجود نداشته شكل گرفته‌اند . به همين دليل بزرگي اين زمينلرزه‌ها زياد بوده و دوره بازگشت آنها نسبتاً طولاني است . زمينلرزه ۱۳۶۹ رودبار نيز وضعيتي مشابه دارد .
در منطقه زاگرس در هر چند دقيقه لرزه نگارها يك زمين لرزه را ثبت و يك كانون عمقي تعيين مي كنند . چون آزاد شدن انرژي تدريجي است اكثر كانونهاي زمينلرزهاي بر روي گسلهايي قرار مي گيرند كه مرز بين كوه و دشت است . كمتر زمينلرزهاي را مي توان يافت كه در وسط دشت رخ داد باشد . در حاليكه در كپه داغ و در زاگرس اين مسئله صدق نمي‌كند . به همين دليل معمولاً گسله‌هاي زمينلرزهاي فعال ايالت لرزه زمين ساختي ايران مركزي رسوبات كواترنر را قطع كرده‌اند و در عكسهاي هوايي بسادگي قابل پيگيري است .
· ايالت لرزه زمین ساخت مكران
مرز شمالي اين ايالت گسله بشاگرد است كه اين ايالت را از ايران مركزي جدا مي‌كند . مرز غربي نيز گسله زندان ميباشد كه ايالت مكران را از زاگرس جدا مي‌كند . از ويژگي زمينلرزه‌هاي اين ايالت ساختاري آن است كه زمينلرزه‌ها بر روي گسلهاي شرقي غربي با ساز و كار معكوس كه در پوسته قاره‌اي اتفاق افتاده ، واقع شده‌اند . ساز و كار اين گسله ها فشاري است كه معمولاً كم عمق نيز هستند . در برخي مناطق مكران زمينلرزه‌هاي كمي با عمق متوسط تا عميق رخ داده است كه داراي ساز و كار كششي است . دليل اين زمينلرزه‌هاي كششي عميق را شكستگي‌هايي مي‌دانند كه در نوك ورقه پوسته اقيانوسي فرو رونده اتفاق مي‌افتد . با توجه به اينكه فرو رانش مكران يك فرو رانش كم شيب است و چفت شدگي منطقه نسبتاً طولاني است لذا تعداد زياد زمينلرزه‌هاي فشاري و كم عمق اينگونه توجيه مي شوند . بزرگي زمينلرزه‌هاي شرقي غربي فشاري بالا است و دوره بازگشت طولاني به وضعيت ژئومورفولوژي اين ناحيه بستگي دارد . زمينلرزه‌هاي كششي داراي عمق زياد و از نظر آماري تعدادشان كمتر است . اكثر اين زمينلرزه‌ها كه در منطقه مكران ثبت شده‌اند داراي ساز و كار فشاري است و در منطقه ساحل يا گودال اقيانوسي واقع شده است. اما زمينلرزه‌هاي كششي در منطقه گودال قرار نگرفته و با مرز ورقه قاره‌اي فاصله دارد . زمينلرزه‌هاي كششي منشاء عميق منطقه مكران بيشتر در بلوچستان پاكستان ثبت شده است . در بعضي موارد زمينلرزه‌هاي رخ داده در منطقه گودال منجر به دريالرزه يا سونامي مي‌گردد كه خسارتهايي به تاْسيسات ساحلي وارد مي‌كند .
در سال ۱۹۹۸ ميرزايي و همکاران (١٩٩٨ ) ایران را به ۵ الگوی لرزه خیزی عمدة:
- آذربايجان
- كپه داغ
- زاگرس
- ايران مركزي و شرق ايـران
- مكران
شکل(۳) : ايالتهاي اصلي لرزه زمينساختي ايران (ميرزايي و همکاران، ١٩٩٨)
با توجه به اینکه موقعیت شهرستان بشروییه در ایالت لرزه زمین ساخت ایران مرکزی قرار دارد به بررسی زلزله های این منطقه میپردازیم . روش کار بدین صورت است که یک کاتالوگ کامل از زلزله ها ، از تاریخ ۱۹۵۵ تا سال ۲۰۲۰ آماده گردیده است و با توجه به بزرگای زلزله ها که ایستگاهای لرزه نگاری ثبت گردیده اند یرای یک دست شدن به بزرگای گشتاوری تبدیل شده اند . روابط این تبدیلات برای زلزله ها به صورت زیر میباشد که این روابط برای ایالت لرزه زمین ساختی ایران مرکزی از (موسوی و همکاران ۲۰۱۲) و (موسوی و همکاران ۲۰۱۸) میباشد .
بزرگای زلزله ها از سال ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۱ با رابطه موسوی و همکاران ۲۰۱۸ محاسبه شده است .
شکل شماره (۴) : زلزله ای منطقه بشروییه و زلزله ۱۹۷۳ طبس با بزرگترین بزرگا
· جدول (۱) : لیست زلزله های روی داده در منطقه مورد مطالعه
| Year | Month | Day | Hour | Minute | Second | Latitude | Longitude | Seismotectonic unit | Mw (final) |
| ۱۹۵۵ | ۵ | ۱۸ | ۲۰ | ۲۱ | ۴ | ۳۴ | ۵۸٫۵ | Central East Iran | ۵٫۴ |
| ۱۹۷۳ | ۵ | ۵ | ۶ | ۱۲ | ۳۲ | ۳۳٫۳ | ۵۷٫۳۳ | Central East Iran | ۴٫۶ |
| ۱۹۷۳ | ۵ | ۱۱ | ۱۳ | ۵۲ | ۲۹ | ۳۳٫۳۹ | ۵۷٫۴۳ | Central East Iran | ۵٫۶ |
| ۱۹۷۴ | ۳ | ۲ | ۹ | ۱ | ۴۹ | ۳۳٫۳۳ | ۵۸٫۳۵ | Central East Iran | ۴ |
| ۱۹۷۴ | ۶ | ۱۷ | ۷ | ۲۲ | ۴۸ | ۳۳٫۶۵ | ۵۷٫۰۴ | Central East Iran | ۵٫۱ |
| ۱۹۷۵ | ۴ | ۲۳ | ۷ | ۳۴ | ۵۴ | ۳۳٫۶۶ | ۵۸٫۲ | Central East Iran | ۴٫۵ |
| ۱۹۷۸ | ۹ | ۱۶ | ۱۵ | ۳۵ | ۵۶٫۶ | ۳۳٫۲۴ | ۵۷٫۳۸ | Central East Iran | ۷٫۳ |
| ۱۹۷۸ | ۹ | ۱۶ | ۱۶ | ۵۳ | ۲۴ | ۳۳٫۸۵ | ۵۷٫۶۶ | Central East Iran | ۴٫۵ |
| ۱۹۷۸ | ۹ | ۱۶ | ۱۸ | ۹ | ۴۹ | ۳۳٫۸۳ | ۵۷٫۱۳ | Central East Iran | ۴٫۱ |
| ۱۹۷۸ | ۹ | ۱۶ | ۱۸ | ۲۵ | ۴۶ | ۳۳٫۷۸ | ۵۷٫۰۷ | Central East Iran | ۴٫۸ |
| ۱۹۷۸ | ۹ | ۱۶ | ۱۸ | ۴۵ | ۱۴ | ۳۳٫۶۲ | ۵۷٫۱۴ | Central East Iran | ۵٫۲ |
| ۱۹۷۸ | ۹ | ۱۶ | ۱۹ | ۲۰ | ۸ | ۳۳٫۷۷ | ۵۷٫۰۵ | Central East Iran | ۴٫۶ |
| ۱۹۷۸ | ۹ | ۱۶ | ۱۹ | ۵۰ | ۲۰ | ۳۳٫۷۵ | ۵۷٫۰۹ | Central East Iran | ۴٫۸ |
| ۱۹۷۸ | ۹ | ۱۶ | ۲۰ | ۳۰ | ۴۱ | ۳۳٫۵۶ | ۵۷٫۲ | Central East Iran | ۴٫۳ |
| ۱۹۷۸ | ۹ | ۱۶ | ۲۰ | ۵۹ | ۲۳ | ۳۳٫۷۶ | ۵۷٫۶۹ | Central East Iran | ۴٫۷ |
| ۱۹۷۸ | ۹ | ۱۶ | ۲۱ | ۵۸ | ۴۶ | ۳۳٫۶۱ | ۵۷٫۰۷ | Central East Iran | ۴٫۵ |
| ۱۹۷۸ | ۹ | ۱۷ | ۲ | ۳۳ | ۵۵ | ۳۳٫۸۶ | ۵۷٫۵۸ | Central East Iran | ۴٫۲ |
| ۱۹۷۸ | ۹ | ۱۷ | ۵ | ۴۱ | ۱۹ | ۳۳٫۵۲ | ۵۷٫۲۶ | Central East Iran | ۴٫۶ |
| ۱۹۷۸ | ۹ | ۱۷ | ۷ | ۲۴ | ۱۸ | ۳۳٫۶ | ۵۷٫۱۶ | Central East Iran | ۴٫۷ |
| ۱۹۷۸ | ۹ | ۱۷ | ۲۱ | ۳۹ | ۴۶ | ۳۳٫۸ | ۵۷٫۰۹ | Central East Iran | ۴٫۷ |
| ۱۹۷۸ | ۹ | ۱۸ | ۱ | ۳۴ | ۴۹ | ۳۳٫۷۹ | ۵۷٫۲۷ | Central East Iran | ۴٫۵ |
| ۱۹۷۸ | ۹ | ۱۸ | ۴ | ۵۰ | ۴ | ۳۳٫۵۱ | ۵۷٫۴۷ | Central East Iran | ۴٫۸ |
| ۱۹۷۸ | ۹ | ۱۸ | ۴ | ۵۴ | ۲۸ | ۳۳٫۹۹ | ۵۷٫۵۳ | Central East Iran | ۴٫۷ |
| ۱۹۷۸ | ۹ | ۱۸ | ۱۷ | ۳۵ | ۸ | ۳۳٫۶۶ | ۵۷ | Central East Iran | ۵٫۲ |
| ۱۹۷۸ | ۹ | ۱۹ | ۱ | ۴۹ | ۱۸ | ۳۳٫۶۵ | ۵۷٫۵۵ | Central East Iran | ۴٫۸ |
| ۱۹۷۸ | ۹ | ۲۲ | ۴ | ۴۴ | ۱ | ۳۳٫۸۷ | ۵۷٫۳۸ | Central East Iran | ۴٫۸ |
| ۱۹۷۸ | ۹ | ۲۴ | ۱۸ | ۱۶ | ۴ | ۳۳٫۷۵ | ۵۷٫۲۴ | Central East Iran | ۴٫۵ |
| ۱۹۷۸ | ۹ | ۲۴ | ۲۱ | ۳۱ | ۳۰ | ۳۳٫۴ | ۵۷٫۲ | Central East Iran | ۴٫۳ |
| ۱۹۷۸ | ۹ | ۲۷ | ۱۸ | ۴۸ | ۵۲ | ۳۳٫۳۴ | ۵۷٫۳۵ | Central East Iran | ۴٫۲ |
| ۱۹۷۸ | ۹ | ۳۰ | ۵ | ۳۶ | ۱۸ | ۳۳٫۳۶ | ۵۷٫۲۲ | Central East Iran | ۴٫۶ |
| ۱۹۷۸ | ۱۰ | ۹ | ۰ | ۴۲ | ۵۳ | ۳۳٫۴۴ | ۵۷٫۵۶ | Central East Iran | ۴٫۵ |
| ۱۹۷۸ | ۱۰ | ۹ | ۱۶ | ۴ | ۴۳ | ۳۳٫۴۴ | ۵۷٫۳۱ | Central East Iran | ۴٫۷ |
| ۱۹۷۸ | ۱۰ | ۱۲ | ۱۵ | ۱ | ۴۲ | ۳۳٫۳۷ | ۵۷٫۳۹ | Central East Iran | ۵٫۲ |
| ۱۹۷۸ | ۱۱ | ۴ | ۹ | ۸ | ۵۶ | ۳۳٫۶۲ | ۵۷٫۴۷ | Central East Iran | ۴ |
| ۱۹۷۸ | ۱۱ | ۴ | ۱۷ | ۱۲ | ۲۷ | ۳۳٫۵۲ | ۵۷٫۱۱ | Central East Iran | ۴٫۵ |
| ۱۹۷۸ | ۱۱ | ۶ | ۱۶ | ۴۹ | ۵۴ | ۳۳٫۳۸ | ۵۷٫۴۶ | Central East Iran | ۴٫۶ |
| ۱۹۷۸ | ۱۱ | ۶ | ۲۳ | ۱۴ | ۹ | ۳۳٫۵۷ | ۵۷٫۰۸ | Central East Iran | ۴٫۶ |
| ۱۹۷۸ | ۱۱ | ۲۳ | ۱۲ | ۴۸ | ۴۲ | ۳۳٫۶۸ | ۵۷٫۰۶ | Central East Iran | ۴٫۲ |
| ۱۹۷۸ | ۱۱ | ۲۳ | ۱۴ | ۳۷ | ۲۹ | ۳۳٫۷۳ | ۵۷٫۱۳ | Central East Iran | ۴٫۷ |
| ۱۹۷۸ | ۱۲ | ۶ | ۱۷ | ۱۸ | ۱۳ | ۳۳٫۲۴ | ۵۷٫۱۴ | Central East Iran | ۵٫۶ |
| ۱۹۷۸ | ۱۲ | ۶ | ۲۰ | ۳۸ | ۹ | ۳۳٫۱۳ | ۵۷٫۱۷ | Central East Iran | ۴٫۸ |
| ۱۹۷۸ | ۱۲ | ۲۶ | ۱۰ | ۳۵ | ۲۳ | ۳۳٫۶۲ | ۵۷٫۲۳ | Central East Iran | ۴٫۵ |
| ۱۹۷۹ | ۱ | ۱۰ | ۱۶ | ۲۸ | ۱۴ | ۳۳٫۵ | ۵۷٫۲۱ | Central East Iran | ۴٫۸ |
| ۱۹۷۹ | ۱ | ۱۷ | ۳ | ۲۹ | ۴۹ | ۳۳٫۶۷ | ۵۷٫۰۴ | Central East Iran | ۵٫۴ |
| ۱۹۷۹ | ۲ | ۱۳ | ۱۰ | ۳۶ | ۱۷ | ۳۳٫۳ | ۵۷٫۴ | Central East Iran | ۵٫۵ |
| ۱۹۷۹ | ۳ | ۲۲ | ۶ | ۵۵ | ۴۴ | ۳۳٫۸۲ | ۵۷٫۴۸ | Central East Iran | ۴٫۱ |
| ۱۹۷۹ | ۴ | ۵ | ۳ | ۴۵ | ۳۷ | ۳۳٫۶۷ | ۵۷٫۲۲ | Central East Iran | ۴٫۷ |
| ۱۹۷۹ | ۵ | ۲۷ | ۶ | ۴۳ | ۱۵ | ۳۳٫۲ | ۵۷٫۲۵ | Central East Iran | ۴٫۷ |
| ۱۹۷۹ | ۶ | ۲ | ۱۷ | ۵۷ | ۳۰ | ۳۳٫۸ | ۵۷٫۰۱ | Central East Iran | ۴٫۳ |
| ۱۹۷۹ | ۶ | ۳ | ۱۲ | ۱۹ | ۸ | ۳۴ | ۵۷٫۰۶ | Central East Iran | ۴٫۵ |
| ۱۹۷۹ | ۶ | ۳ | ۱۷ | ۳۸ | ۴۶ | ۳۳٫۵۲ | ۵۷٫۳۳ | Central East Iran | ۴٫۶ |
| ۱۹۷۹ | ۷ | ۵ | ۴ | ۴۶ | ۱۰ | ۳۳٫۶۱ | ۵۷٫۱ | Central East Iran | ۴٫۶ |
| ۱۹۷۹ | ۹ | ۵ | ۹ | ۲۶ | ۵۳ | ۳۳٫۸۶ | ۵۷٫۰۵ | Central East Iran | ۵٫۲ |
| ۱۹۷۹ | ۱۱ | ۱۳ | ۲۲ | ۲۴ | ۸ | ۳۳٫۵۱ | ۵۷٫۰۳ | Central East Iran | ۴٫۶ |
| ۱۹۷۹ | ۱۲ | ۲ | ۶ | ۱۰ | ۴۷ | ۳۳٫۶۵ | ۵۷٫۰۹ | Central East Iran | ۴٫۸ |
| ۱۹۷۹ | ۱۲ | ۲۰ | ۰ | ۳۳ | ۵۲ | ۳۳٫۳۳ | ۵۷٫۵۹ | Central East Iran | ۴٫۶ |
| ۱۹۸۰ | ۱ | ۱۲ | ۱۵ | ۳۱ | ۴۲ | ۳۳٫۵۵ | ۵۷٫۲۳ | Central East Iran | ۶ |
| ۱۹۸۱ | ۴ | ۳۰ | ۹ | ۳۹ | ۳۳ | ۳۳٫۳۸ | ۵۷٫۱۵ | Central East Iran | ۴٫۵ |
| ۱۹۸۱ | ۴ | ۳۰ | ۱۰ | ۲۱ | ۲۸ | ۳۳٫۲۳ | ۵۷٫۲۱ | Central East Iran | ۴٫۸ |
| ۱۹۸۱ | ۱۱ | ۲۱ | ۴ | ۱۰ | ۴۳ | ۳۳٫۵۷ | ۵۷٫۳۸ | Central East Iran | ۴٫۵ |
| ۱۹۸۳ | ۵ | ۳ | ۱۳ | ۳۰ | ۲۵ | ۳۳٫۲۶ | ۵۷٫۳۶ | Central East Iran | ۴٫۸ |
| ۱۹۸۵ | ۱۲ | ۲۳ | ۲۳ | ۴۲ | ۲ | ۳۳٫۶۹ | ۵۷٫۶۷ | Central East Iran | ۴٫۷ |
| ۱۹۸۶ | ۱۲ | ۲۹ | ۱۳ | ۵۳ | ۱۳ | ۳۳٫۴۳ | ۵۷ | Central East Iran | ۴٫۳ |
| ۱۹۸۷ | ۸ | ۳۰ | ۵ | ۵۷ | ۵۰ | ۳۳٫۳۷ | ۵۷٫۱۲ | Central East Iran | ۴٫۸ |
| ۱۹۹۰ | ۳ | ۲۵ | ۰ | ۱ | ۱۰٫۸ | ۳۳٫۶۸ | ۵۷٫۰۵ | Central East Iran | ۵٫۱ |
| ۱۹۹۱ | ۱ | ۹ | ۱۹ | ۳۹ | ۴۳ | ۳۳٫۸ | ۵۷٫۳۲ | Central East Iran | ۴٫۷ |
| ۱۹۹۱ | ۷ | ۱۴ | ۵ | ۵۱ | ۲۷ | ۳۳٫۳ | ۵۷٫۲۱ | Central East Iran | ۴٫۶ |
| ۱۹۹۱ | ۱۰ | ۲۳ | ۲۰ | ۴۱ | ۵۸ | ۳۳٫۱۸ | ۵۷٫۲۶ | Central East Iran | ۴٫۵ |
| ۱۹۹۱ | ۱۰ | ۲۳ | ۲۰ | ۴۵ | ۹ | ۳۳٫۰۵ | ۵۷٫۳۴ | Central East Iran | ۴٫۷ |
| ۲۰۰۱ | ۳ | ۴ | ۱۹ | ۴۱ | ۹ | ۳۳٫۵۳ | ۵۷٫۸۲ | Central East Iran | ۴٫۲ |
| ۲۰۰۱ | ۹ | ۲۴ | ۱۶ | ۵۳ | ۱۸ | ۳۳٫۲۹ | ۵۷٫۵۲ | Central East Iran | ۴٫۲ |
| ۲۰۰۱ | ۱۰ | ۲ | ۳ | ۵۱ | ۱۳ | ۳۳٫۵۴ | ۵۷٫۱۶ | Central East Iran | ۴ |
| ۲۰۰۱ | ۱۱ | ۹ | ۱۰ | ۱۱ | ۱ | ۳۳٫۳۳ | ۵۷٫۷۸ | Central East Iran | ۴٫۳ |
| ۲۰۰۳ | ۵ | ۲۲ | ۱۱ | ۹ | ۳۴ | ۳۳٫۱۷ | ۵۷٫۲۵ | Central East Iran | ۴٫۲ |
| ۲۰۰۳ | ۹ | ۴ | ۲۲ | ۸ | ۱۰ | ۳۳٫۰۸ | ۵۷٫۵۵ | Central East Iran | ۴٫۲ |
| ۲۰۰۳ | ۱۰ | ۱۸ | ۱۹ | ۱۹ | ۴۳ | ۳۳٫۵۸ | ۵۷٫۳۶ | Central East Iran | ۴ |
| ۲۰۰۳ | ۱۰ | ۲۱ | ۱۴ | ۴۵ | ۳۲ | ۳۳٫۷ | ۵۷٫۰۷ | Central East Iran | ۴٫۱ |
| ۲۰۰۳ | ۱۰ | ۲۷ | ۱۵ | ۱۵ | ۳۵ | ۳۳٫۷۸ | ۵۷٫۹۹ | Central East Iran | ۴٫۲ |
| ۲۰۰۴ | ۲ | ۱۳ | ۱۷ | ۴ | ۳۵ | ۳۳٫۶۹ | ۵۷٫۴۸ | Central East Iran | ۴٫۲ |
| ۲۰۰۴ | ۲ | ۱۹ | ۹ | ۵۲ | ۳۵ | ۳۳٫۳۲ | ۵۷٫۰۵ | Central East Iran | ۴ |
| ۲۰۰۴ | ۴ | ۲ | ۷ | ۲۰ | ۴۵ | ۳۳٫۳۳ | ۵۷٫۲۸ | Central East Iran | ۴ |
| ۲۰۰۵ | ۶ | ۱۹ | ۴ | ۴۶ | ۱۰٫۵ | ۳۳٫۱۵ | ۵۸٫۰۶ | Central East Iran | ۴٫۹ |
| ۲۰۰۵ | ۷ | ۱۴ | ۱۳ | ۱۴ | ۲۱ | ۳۳٫۱۵ | ۵۸٫۰۸ | Central East Iran | ۴٫۵ |
| ۲۰۰۶ | ۱ | ۲ | ۱۸ | ۵۴ | ۳۶ | ۳۳٫۲۹ | ۵۷٫۳۲ | Central East Iran | ۲٫۹ |
| ۲۰۰۶ | ۱۰ | ۱۰ | ۹ | ۴۱ | ۴۱ | ۳۳٫۰۱ | ۵۸٫۳۶ | Central East Iran | ۲٫۹ |
| ۲۰۰۶ | ۱۰ | ۱۵ | ۲۱ | ۱۶ | ۵۰ | ۳۳٫۲۲ | ۵۷٫۴۷ | Central East Iran | ۳٫۲ |
| ۲۰۰۶ | ۱۱ | ۱۲ | ۱۲ | ۲ | ۴۳ | ۳۳٫۰۱ | ۵۸٫۳۲ | Central East Iran | ۳٫۳ |
| ۲۰۰۶ | ۱۱ | ۲۵ | ۱۴ | ۵۹ | ۶ | ۳۳٫۰۱ | ۵۸٫۳۸ | Central East Iran | ۳٫۹ |
| ۲۰۰۷ | ۲ | ۹ | ۲۳ | ۱۸ | ۳۹ | ۳۳٫۷۴ | ۵۷٫۰۷ | Central East Iran | ۳ |
| ۲۰۰۷ | ۴ | ۴ | ۱۴ | ۴۷ | ۴۳ | ۳۳٫۰۸ | ۵۷٫۰۸ | Central East Iran | ۳٫۲ |
| ۲۰۰۸ | ۱ | ۱۹ | ۲۱ | ۴۱ | ۲۵ | ۳۳٫۲۸ | ۵۷٫۲۹ | Central East Iran | ۴٫۷ |
| ۲۰۰۸ | ۳ | ۳۰ | ۲۲ | ۴۵ | ۱۵ | ۳۳٫۲۱ | ۵۷٫۶۹ | Central East Iran | ۲٫۹ |
| ۲۰۰۸ | ۷ | ۱۰ | ۱۸ | ۴۶ | ۲ | ۳۳٫۱۸ | ۵۷٫۲۹ | Central East Iran | ۳٫۱ |
| ۲۰۰۹ | ۲ | ۸ | ۶ | ۳۰ | ۵۲ | ۳۳٫۳۹ | ۵۷٫۳۷ | Central East Iran | ۲٫۹ |
| ۲۰۰۹ | ۳ | ۲۵ | ۱۴ | ۲۵ | ۹ | ۳۳٫۵۷ | ۵۷٫۱۳ | Central East Iran | ۳ |
| ۲۰۱۰ | ۱ | ۱۰ | ۴ | ۴۵ | ۴۴ | ۳۳٫۷۳ | ۵۷٫۴۳ | Central East Iran | ۲٫۹ |
| ۲۰۱۰ | ۱ | ۲۹ | ۹ | ۵۹ | ۴۰ | ۳۳٫۲ | ۵۷٫۲۸ | Central East Iran | ۳٫۲ |
| ۲۰۱۰ | ۳ | ۸ | ۲۲ | ۵۶ | ۱۸ | ۳۳٫۹۸ | ۵۷٫۱۵ | Central East Iran | ۳ |
| ۲۰۱۰ | ۴ | ۲۲ | ۲۲ | ۳۸ | ۱۲ | ۳۳٫۳۵ | ۵۷٫۰۷ | Central East Iran | ۲٫۹ |
| ۲۰۱۰ | ۷ | ۸ | ۲ | ۲۱ | ۸ | ۳۳٫۶۷ | ۵۷٫۴۹ | Central East Iran | ۳٫۱ |
| ۲۰۱۰ | ۱۰ | ۶ | ۲۳ | ۴۷ | ۵۹ | ۳۳٫۳۹ | ۵۷٫۲۱ | Central East Iran | ۴٫۲ |
| ۲۰۱۰ | ۱۰ | ۹ | ۳ | ۵۹ | ۵۶ | ۳۳٫۳۷ | ۵۷٫۲۳ | Central East Iran | ۳٫۲ |
| ۲۰۱۰ | ۱۰ | ۲۷ | ۱۸ | ۵۳ | ۵۵ | ۳۳٫۲۲ | ۵۷٫۴۴ | Central East Iran | ۳٫۹ |
| ۲۰۱۱ | ۱ | ۲۹ | ۵ | ۳۵ | ۴۲ | ۳۳٫۴۸ | ۵۷٫۳۹ | Central East Iran | ۳ |
| ۲۰۱۱ | ۱ | ۳۱ | ۶ | ۱۸ | ۱۳ | ۳۳٫۸۵ | ۵۷٫۳ | Central East Iran | ۳٫۱ |
| ۲۰۱۱ | ۶ | ۱۱ | ۲ | ۴۹ | ۱۹ | ۳۳٫۰۷ | ۵۷٫۱ | Central East Iran | ۲٫۹ |
| ۲۰۱۲ | ۷ | ۲۲ | ۱۶ | ۷ | ۱ | ۳۳٫۴۱ | ۵۷ | Central East Iran | ۳ |
| ۲۰۱۲ | ۱۱ | ۱۱ | ۱۹ | ۴۷ | ۴۲ | ۳۳٫۶۳ | ۵۷٫۱۸ | Central East Iran | ۳٫۴ |
| ۲۰۱۳ | ۱ | ۸ | ۱۳ | ۳۵ | ۴ | ۳۳٫۳۶ | ۵۷ | Central East Iran | ۳٫۲ |
| ۲۰۱۳ | ۱ | ۱۵ | ۱۹ | ۴ | ۱۲ | ۳۳٫۳۴ | ۵۷٫۳۱ | Central East Iran | ۳ |
| ۲۰۱۳ | ۱ | ۲۳ | ۱۷ | ۲۷ | ۴۳ | ۳۳٫۱۵ | ۵۷٫۵۲ | Central East Iran | ۳ |
| ۲۰۱۳ | ۶ | ۳۰ | ۱۸ | ۶ | ۱۵ | ۳۳٫۳۱ | ۵۷٫۳۳ | Central East Iran | ۳٫۳ |
| ۲۰۱۳ | ۱۰ | ۲ | ۷ | ۱۵ | ۲۱ | ۳۳٫۳ | ۵۸٫۴۳ | Central East Iran | ۳٫۶ |
| ۲۰۱۴ | ۹ | ۱۶ | ۱۹ | ۲۲ | ۳۹ | ۳۳٫۲۶ | ۵۷٫۴۴ | Central East Iran | ۳٫۷ |
| ۲۰۱۴ | ۱۲ | ۱۳ | ۵ | ۱۷ | ۵۵ | ۳۳٫۵۵ | ۵۷٫۱۲ | Central East Iran | ۳ |
| ۲۰۱۵ | ۴ | ۱۹ | ۲۲ | ۹ | ۳۲ | ۳۳٫۱۷ | ۵۷٫۹۴ | Central East Iran | ۳٫۱ |
| ۲۰۱۵ | ۶ | ۲۴ | ۲۲ | ۴۶ | ۰ | ۳۳٫۵۵ | ۵۷٫۷۵ | Central East Iran | ۲٫۹ |
| ۲۰۱۵ | ۸ | ۴ | ۱۷ | ۹ | ۲ | ۳۳٫۹۴ | ۵۷٫۲۱ | Central East Iran | ۳٫۴ |
| ۲۰۱۵ | ۹ | ۱۳ | ۱ | ۵ | ۴۲ | ۳۳٫۰۶ | ۵۸٫۳۶ | Central East Iran | ۳٫۷ |
| ۲۰۱۵ | ۹ | ۲۲ | ۹ | ۲۰ | ۵۴ | ۳۳٫۵۸ | ۵۷٫۰۶ | Central East Iran | ۲٫۹ |
| ۲۰۱۵ | ۱۲ | ۳۰ | ۹ | ۴۷ | ۵۹ | ۳۳٫۳۸ | ۵۷٫۴۱ | Central East Iran | ۳٫۱ |
| ۲۰۱۶ | ۲ | ۱۰ | ۲۲ | ۲۴ | ۱ | ۳۳٫۲۷ | ۵۷٫۳۷ | Central East Iran | ۲٫۹ |
| ۲۰۱۶ | ۲ | ۲۴ | ۶ | ۵۹ | ۲۴ | ۳۳٫۶۹ | ۵۷٫۰۵ | Central East Iran | ۳ |
| ۲۰۱۶ | ۸ | ۲۹ | ۱۱ | ۴۶ | ۰ | ۳۳٫۱۸ | ۵۷٫۹۴ | Central East Iran | ۴ |
| ۲۰۱۷ | ۱ | ۱۳ | ۸ | ۲۳ | ۳۳ | ۳۳٫۲۵ | ۵۷٫۳۳ | Central East Iran | ۲٫۹ |
| ۲۰۱۷ | ۲ | ۱۳ | ۱۲ | ۵۵ | ۵۰ | ۳۳٫۱۶ | ۵۷٫۵۲ | Central East Iran | ۳٫۳ |
| ۲۰۱۷ | ۴ | ۴ | ۱۲ | ۲۹ | ۸ | ۳۳٫۷۱ | ۵۷٫۰۲ | Central East Iran | ۳٫۳ |
| ۲۰۱۷ | ۴ | ۸ | ۱۰ | ۴۶ | ۵ | ۳۳٫۴۵ | ۵۷٫۰۵ | Central East Iran | ۳٫۴ |
| ۲۰۱۷ | ۸ | ۲ | ۱۸ | ۳۳ | ۴۵ | ۳۳٫۴۳ | ۵۷٫۰۹ | Central East Iran | ۳٫۷ |
| ۲۰۱۷ | ۸ | ۱۵ | ۷ | ۱۰ | ۲۰ | ۳۳٫۳۵ | ۵۷٫۰۱ | Central East Iran | ۳٫۲ |
| ۲۰۱۷ | ۹ | ۲۹ | ۲ | ۲۸ | ۷ | ۳۳٫۴۲ | ۵۷٫۰۸ | Central East Iran | ۳٫۱ |
| ۲۰۱۸ | ۱ | ۲۹ | ۱۶ | ۲۲ | ۹ | ۳۳٫۲۹ | ۵۸٫۴۴ | Central East Iran | ۲٫۹ |
| ۲۰۱۸ | ۲ | ۱۳ | ۳ | ۳۰ | ۳۲ | ۳۳٫۱۴ | ۵۷٫۴۴ | Central East Iran | ۲٫۹ |
| ۲۰۱۸ | ۳ | ۲۰ | ۱۷ | ۰ | ۵۳ | ۳۳٫۱۱ | ۵۷٫۵۴ | Central East Iran | ۳٫۱ |
| ۲۰۱۸ | ۴ | ۶ | ۱۰ | ۱۴ | ۵۰ | ۳۳٫۳۹ | ۵۷٫۴۱ | Central East Iran | ۳ |
| ۲۰۱۸ | ۴ | ۶ | ۱۰ | ۱۵ | ۲۹ | ۳۳٫۳۹ | ۵۷٫۳۹ | Central East Iran | ۳٫۴ |
| ۲۰۱۸ | ۴ | ۲۲ | ۲ | ۵۵ | ۵۲ | ۳۳٫۲۴ | ۵۷٫۴ | Central East Iran | ۳٫۳ |
| ۲۰۱۸ | ۵ | ۲۸ | ۳ | ۱۰ | ۱۱ | ۳۳٫۹۷ | ۵۸٫۲۶ | Central East Iran | ۳٫۴ |
| ۲۰۱۸ | ۸ | ۱۶ | ۱۲ | ۵۶ | ۵۸ | ۳۳٫۵۴ | ۵۷٫۰۶ | Central East Iran | ۳٫۴ |
| ۲۰۱۸ | ۱۰ | ۱۴ | ۲۱ | ۵۵ | ۲۲ | ۳۳٫۱ | ۵۷٫۴۹ | Central East Iran | ۳٫۲ |
| ۲۰۲۰ | ۲ | ۱۲ | ۲۳ | ۴۶ | ۱۹ | ۳۳٫۳۷ | ۵۷٫۳۱ | Central East Iran | ۴٫۵۰۸۵ |
| ۲۰۲۰ | ۴ | ۷ | ۲۳ | ۹ | ۱۵ | ۳۳٫۵ | ۵۷٫۱۶ | Central East Iran | ۳٫۶۵۶۵ |
| ۲۰۲۰ | ۷ | ۱۶ | ۱ | ۳۴ | ۶ | ۳۳٫۲۲ | ۵۷٫۵۷ | Central East Iran | ۳٫۲۳۰۵ |
· مهمترین زلزله های روی داده بشروییه
زلزله ۱۹۷۸ طبس : این زلزله با بزرگای Mw=7.3 در ساعت ۱۹:۰۶ (ساعت ۱۵:۳۵:۵۶ به وقت گرینویچ روز ۱۶ سپتامبر ۱۹۷۸) در هنگام غروب آفتاب با کشته شدن حدود ۴۰ درصد از ساکنان (۱۴۸۰۰ نفر از جمعیت حدود ۳۶۰۰۰ نفری) شهرستان طبس همراه بود. البته در خود شهر طبس در هنگام حادثه حدود ۱۳۰۰۰ نفر ساکن بودند که در زلزله حدود ۹۰۰۰ نفر (۷۰ درصد) کشته شدند. این یکی از بیشترین میزان‌های تلفات در هنگام زلزله –که در نیمه شب هم رخ نداده- در یک شهر است. تلفات بالای انسانی زلزله طبس در شرایطی رخ داد که شهر تاریخی طبس عملا نابود شد و پس از رخداد زلزله، اثری از آن شهر زیبای تاریخی حاشیه کویری مرکزی ایران باقی نماند. مطالعه نگاشت‌های این زلزله نشان میدهد که کانون زلزله در ژرفای (عمق) حدود ۱۰ کیلومتری سطح زمین قرار داشته است، و سازوکار آن نیز با دقت تعیین شد که ترکیبی از فشاری و امتداد لغز را نشان میدهد که این زلزله به دلیل گسیختگی در گسل طبس در طول حدود ۸۰ کیلومتر بوده است. طبس تا قبل از زمین لرزه سال ۱۳۵۷ جزو مناطق با خطر نسبی متوسط پهنه بندی شده بود. تحقیقات و پژوهش نشان می دهد که طبس به دلیل وضعیت خاص زمین‌شناسی مستعد زلزله هایی با قدرت بالا بوده ولی ابزارهای موجود در گذشته، توان شناسایی این پتانسیل را نداشته است. سطح‌های زمین‌ریختی یا ژئومورفیک متعددی در پای دامنه کوه‌های شتری در شرق طبس وجود دارد که با گسلهای کواترنر از هم تفکیک می‌شوند. یکی از این گسلهای کواترنر همان گسل زمینلرزهای طبس بود. گسل عامل این زمین‌لرزه حدود ۸۰ کیلومتر طول دارد و در عمق حدود ۱۰ کیلومتری سطح زمین واقع است که از فاصله حدود ۱۰ کیلومتری شهر طبس عبور میکند و کانون این زمین‌لرزه هم در نزدیکی روستای کریت طبس واقع بود و خرابی‌ها از شهر دیهوک در جنوب شرق تا روستای اصفهک و سپس خود شهر طبس گسترش می‌یافت. شهر طبس از منطقه‌ی گسل نایبند فاصله‌ی چندانی ندارد. گسلهای مهم آن، گسل کوهبنان، گسل کلمرد، گسل راور، گسل لکرکوه، گسل اصفهک، گسل اسفندیار، گسل نایبند که عموماً شمالی- جنوبی می‌باشند و گسل جدید آن در ۵ کیلومتری طبس که شمالی جنوبی می باشد و با این زلزله دیده شده است. طول آن ۳ کیلومتر روی زمین که از شمال شرق طبس در سرآسیاب تا جنوب آن حدود معظم آباد ادامه دارد و طول غیر پیوسته ۸۵ کیلومتر برای آن تخمین زده شده است. حداکثر تغییر مکان قائم ۳۰cm در ۵ کیلومتری جنوب شرقی خسروآباد مشاهده شده و تغییر مکان افقی ناچیز حدود ۵cm در جاده‌ی خسروآباد به ده نو بوده است. قبل از وقوع زلزله، پیش‌لرزه‌ای گزارش نشده و منطقه آرام بوده است. پس‌لرزه‌های زلزله طبس عموماً با بزرگای کم که بزرگترین آنها حدود ۵ بوده است. روز اوّل وقوع حادثه در طبس ۲۳ پس‌لرزه و روز دوّم ۷ پس‌لرزه و روز سوّم ۳ پس‌لرزه و در دیهوک نیز ۷ پس‌لرزه ثبت شده است. خسارت‌های عمده این زمین‌لرزه با بزرگای Mw=7.3 در شعاع ۳۰ کیلومتری طبس بود که این زمین‌لرزه حتی در تهران به فاصله مستقیم ۵۴۰ کیلومتر و در مشهد به فاصله مستقیم ۳۸۰ کیلومتر نیز احساس شد و شهری باستانی با قدمت ۴ هزار ساله با خاک یکسان شد و تمام مکان‌های تاریخی شهر به کلی ویران گشت؛ زلزله‌ای مهیب که هنوز آثارش در برخی از نقاط طبس بزرگ دیده میشود. زلزله طبس از نظر نگاشت شتابنگاری نیز همچنان و پس از ۳۸ سال مهمترین و شدیدترین نگاشت ثبت شده شتابنگاری ایران را از سال ۱۳۵۳ تاکنون در سال ۱۳۹۵ (در میان حدود ۱۱ هزار نگاشت ثبت شده) برجای گذاشته است. انرژی و دوام جنبش نگاشت لرزه اصلی ثبت شده در محل ساختمان شیر و خورشید سرخ طبس همچنان قوی‌ترین نگاشت ثبت شده در ۴۲ سال اخیر در ایران است. همه اینها نشان میدهد که در شرایط نزدیک به گسل (اثر سطحی گسل زمینلرزهای طبس از حدود ۵ کیلومتری شرق طبس عبور میکرده)، چه اتفاق شدید و فاجعه‌باری رخ داده است. مطالعه نگاشت‌های زلزله طبس و اثر حوزه نزدیک گسل که به وضوح در این نگاشتها دیده میشود، موید این مساله است که حتی اگر ساختمان بلند مرتبه نیز در طبس وجود داشت، از ویرانی و تخریب در اثر رخداد زلزله طبس در امان نمی‌ماند. در بازسازی طبس، شهر کاملا تغییر چهره داد و امروزه متاسفانه اثری از میراث تاریخی و فرهنگی گذشته طبس جز در عکس‌ها و یادهای مردمان بازمانده از زلزله باقی نمانده است. ولی قطعا مهمترین سرمایه‌ای که از بین رفت، جان عزیز حدود ۱۵ هزار نفر از هم میهنانمان بود. بشروییه لرزه زمین ساخت
شکل شماره (۵) : الف – خرابی های زلزله طبس ب- رکورد ثبت شده زلزله طبس
· بررسی گسل های لرزه زمین ساخت بشروییه :
· گسل راندگی شتری F1
موقعیت هندسی صفحه گسل در محل برداشت ۵۷ ۱۳ ۳۸ N و ۳۳ ۲۵ ۴۲ E ۳۴۰N /85 NE میباشد و خش لرزه های روی ان دارای ریک ۶۰ درجه به سمت شمال است . سازوکار گسل با توجه به استریونیت رسم شده است ، معکوس با مولفه امتداد لغز راستگرد است .
شکل شماره (۷) . رخنمون گسل F1 الف – موقعیت گسل در نزدیکی روستای زرک که خط اثر گسل نوسط پیکان های زرد مشخص شده (دید به سمت شمال خاور) ب – نمایی از خش لغزه ها روی صفحه گسل ج – استریونیت مربوط به گسل د – موقعیت محور تنش ، خط زرد رنگ جهت لغزش و خط سفید جهت امتداد گسل را نشان می دهد .
· گسل F2
موقعیت هندسی این صفحه گسل در نقطه ای ۵۷ ۱۵ ۱۷ N و ۳۳ ۲۶ ۳۴ E ، ۲۲۵N/87 NW میباشد . با توجه به خش لغزه های موجود روی ایینه گسل ، مقدار ریک اندازه گیری شده حدود ۲۰ درجه به سمت شمال است . گسل مزبور در مسیر تنگل ماودر و در سازند ستری برداشت شده است . سازوکار گسل با توجه به استریونیت بدست امده ، معکوس با مولفه امتداد لغز راستگرد است .
شکل شماره (۸) الف – رخنمون گسل F2 ب- نمایی از خش لغزه های روی صفحه گسل ج و د – استریوتیت و محورهای تنش گسل مربوطه
· گسل F3
مشخصات صفحه گسلی در نقطه ۵۷ ۱۵ ۱۸ Nو ۳۳ ۲۶ ۳۴ E ، N70/82SE میباشد و خش لرزه های روی آن مقدار ریک ۵۵ درجه به سمت شمال را نشان میدهد . سازوکار گسل با توجه به استریونیت بدست امده معکوس با مولفه امتداد لغز راستگرد است .
شکل شماره (۹) :الف- رخنمون گسل F3 ب- نمایی از خش لغزه های روی صفحه گسل ج و د – استریونیت و محور های تنش گسل مربوطه . خط زرد رنگ جهت امتداد صفحه گسلی و خط سفید رنگ جهت خش لغزه روی صفحه گسل .
· گسل F4
این گسل سرشاخه ای از گسل راندگی شتری است . موقعیت هندسی صفحه گسل در نقطه ۵۷ ۱۴ ۵۷ N و ۳۳ ۲۶ ۳۰ E ، N115/87 NE و خش لغزه های روی ان مقدار ریک ان ۶۰ درجه به سمت شمال را نشان میدهد . استریونیت حاصله از سازوکار معکوس با مولفه امتداد لغز راستگرد نشان میدهد .
شکل (۱۰) :الف – رخنمون گسل F4 (دید به سمت جنوب خاور ) ب – نمایی از خش لغزه های روی صفحه گسل ، ج و د – استریونیت و موقعیت محورهای تنش مربوط به صفحه گسل
· گسل F5
این گسل در نقطه ۵۷ ۱۵ ۵۹ N و ۳۳ ۲۶ ۴۷ E و NE 95/80 قرار گرفته و خش لغزه های روی صفحه گسل مقدار ریک ۱۵ درجه به سمت خاور را نشان میدهد . سازوکار این گسل مطابق استریونیت ، امتداد لغز با مولفه معکوس تشخیص داده شده است .
شکل شماره (۱۱) :الف – رخنمون گسل F5 ب – خش لغزه های روی صفحه گسل از نمای نزدیک ج و د – استریونیت و محورهای تنش گسل مربوطه
· گسل F6
این گسل شاخه ای از گسل های راندگی شتری است . مشخصات صفحه ای گسل در نقطه ی ۵۷ ۱۶ ۵ N و ۳۳ ۲۶ ۵۶ E ، N170/40 NE و خش لغزه های روی صفحه گسل مقدار ریک ان ۲۰ درجه به سمت شمال را نشان می دهد . استریونیت رسم شده ، سازوکارگسل را معکوس با مولفه امتداد لغز راستگرد را نشان می دهد .
شکل شماره (۱۲): رخنمون گسل F6 ب – خش لغزه های روی صفحه گسل از نمای نزدیک ج و د – استریونیت و محورهای تنش گسل مربوط
· گسل F7
موقعیت هندسی صفحه گسل در نقطه ۵۷ ۱۹ ۱۹ N و ۳۳ ۲۷ ۱۵ E ، ۳۳۵N/85 است و خش لغزه های روی صفحه گسل ، ریک صفر درجه را نشان میدهد . سازوکاراین گسل مطابق استریونیت ، امتداد لغز راستگرد تشخیص داده شده است . همان طورکه در شکل مشخص است ، اختلاف ارتفاع فرادیواره و فرودیواره در این گسل زیاد میباشد .
شکل شماره (۱۳) : رخنمون گسل F7 ب- نمایی از خش لغزه های روی صفحه گسل ج و د – استریونیت و محورهای تنش گسل مربوطه
· گسل F8
موقعیت هندسی صفحه گسل در نقطه ۵۷ ۱۶ ۰۰ N و ۳۳ ۳۱ ۵۹ E ،N40 / 56 NW میباشد . و خش لغزه های روی صفحه گسل ، ریک صفر درجه را نشان می دهد .سازوکار این گسل مطابق استریونیت رسم شده ، امتداد لغز راستگرد تشخیص داده شده است
شکل (۱۴) : رخنمون گسل F8 ب – نمایی از خش لغزه های روی صفحه گسل ج و د – استریونیت و محورهای تنش گسل مربوطه
· گسل F9
این گسل در نقطه ۵۷ ۱۸ ۲۵ N و ۳۳ ۲۹ ۱۸ E ، N300/80 SE قرار گرفته و خش لغزه هایی با ریک صفردرجه دارد . این گسل در نزدیکی روستای سرند واقع شده و سازند در برگیرنده آن آهک ریفی اسفتدیار میباشد . افزار گسله ی حاصل از ان بیش از ۲۲ متر ارتفاع دارد . خش لغزه های روی صفحه گسل بیانگر حرکتی راستگرد برای گسل است .استریونیت گسل مربوطه همان طور که در شکل نشان داده شده است گسل امتداد لغز راستگرد معرفی میکند . چشمه سرند که یکی از چشمه های اصلی در محدوده روستا است ، در پای این گسل طهور کرده است .
شکل شماره (۱۵) : رخنمون گسل F8 ب- نمایی از خش لغزه های روی صفحه گسل ج و د – استریونیت و محورهای تنش گسل مربوطه
شکل شماره (۱۶): موقعیت گسل های برداشت شده ناحیه زلزله طبس (اقتباس از نقشه زمین شناسی بشرویه ) راضیه عباس پور و همکاران ۱۳۹۵
· گسل دشت بياض
گسل دشت بياض در شرق ايران با روند خاوري–باختري و سازوكار امتداد لغزي چپ گرد با مولفه معكوس در طي دو زمين لرزه ۱۹۶۸ و ۱۹۷۹ حدود ۱۲۰ كيلومتر گسيختگي در طول خود ايجاد كرده است گسيختگي سطحي همراه زمين لرزه و تراكم پرتگاه ها درآبرفت نشانگر قطعه بندي گسل با .(Walker,2003) هاي كوچك بين آنها است. حداكثر جابجايي اين گسل در دره نيم pull- Apart طولهاي حدود ۲۰ كيلومتر و ۲متر جابجايي قائم مي باشد. با توجه به شواهد مورفوتكتونيكي جابجايي / ۴متر حركت افقي و ۵ / بلوك شامل ۵ اين تفاوت را مربوط به پيدايش شاخه ، Freund افقي چپگرد روي گسل دشت بياض متفاوت است كه ( ۱۹۷۰
هاي فرعي بر روي گسل اصلي مي داند. شواهد مورفوتكتونيكي در مسير گسل دشت بياض بيان كننده فعاليت هاي متعدد در طي تاريخ آن مي باشد. كه يكي از پديده هاي مورفوتكتونيكي مهاجرت پهنه گسلي (عرضي و طولي) مي باشد (اسكندري، ۱۳۸۷ ). در (شكل ۴-الف و ب)، زلزله هاي رخ داده در محدوده گسل دشت بياض و شواهد مورفوتكتونيكي مهاجرت عرضي گسل و استخر گسلي حاصل از فعاليت گسل دشت بياض و مسير اين گسل در منطقه قائن نشان داده شده است كه حاكي از فعاليت جوان اين گسل است.
شکل شماره (۱۷) : زلزله هاي رخ داده در محدوده گسل دشت بياض( سازوكارها برگرفته از walker et al 2003 رخنمون گسل دشت بياض درمنطقه قائن و مهاجرت عرضي اين گسل به سمت شمال و ايجاد استخر گسلي در مسير گسل (محمد نادی و همکاران)
· گسل قنبرآباد
اين گسل به صورت پهنه گسلي باروند شمال خاور– جنوب باختر و با شيب ۶۰ درجه به سمت جنوب خاور در قسمت جنوبي
شهرستان بشرويه و در قسمت خاوري شهر ديهوك قرار دارد. سازوكار اين گسل معكوس با مولفه راستگرد مي ۲كيلومتري خاور ديهوك عبور كرده و تا سه / باشد. طول اين گسل به صورت پيوسته حدود ۲۰ كيلومتربوده و از ۵ راهي ديهوك، فردوس و بشرويه ادامه دارد. بريدگي در رسوبات آبرفتي و نمكي و افراز هاي گسلي، تشكيل مخروط افكنه هاي جوان، جابجايي مخروطها و غيره در طول اين گسل نشانه فعاليت جوان گسل است ( شكل ۴ ريشتر در اين منطقه شده است. به / ۵). فعاليت اين پهنه گسلي باعث بروز زلزله هايي با بزرگي بين ۴ تا ۵ احتمال قوي علت زلزله هاي با روند شمال خاور– جنوب باختر در جنوب شهرستان بشرويه مربوط به اين گسل مي باشد
· گسل ارسك
گسل ارسك در باختر شهرستان بشرويه وخاور شهر ارسك با روند شمالي جنوبي قرار گرفته است. سازوكار اين گسل امتداد
لغز راستگرد مي باشد. طول اين گسل در سطح حدود ۲۵ تا ۳۰ كيلومتر است ولي طول غير پيوسته آن ۵۲ كيلومتراست. اين
گسل از شمال باختري بشرويه حوالي قلعه دختر شروع و تا محمد آباد بالاي شهر ديهوك ادامه دارد. هيچ زمينلرزه دستگاهي بر روي اين گسل ثبت نشده است ولي اين نمي تواند دليلي بر غير فعال بودن اين گسل باشد. بريده شدن رسوبات نمكي، جا بجايي آبرهه ها، تغيير الگوي آبراهه ها، انتقال حوضه آب زيرزميني، افراز هاي رودخانه اي وآبرفتي، پرشدگي قنات ها، بيرونزدگي داسيت ها در مسير گسل و مسدود شدن مسير رودها از جمله شواهدي هستند .(كه جنبايي اين گسل و نقش آن را در فعاليت زمين ساختي منطقه بشرويه نشان ميدهند
· گسل هاي تراستي اسفنديار و شتري
اين دو گسل كه تحت فرايندي مشابه در اثر حركت امتداد لغزي گسل نايبند و شاخه ديگر اين گسل تشكيل شده اند. گسل اسفنديار با شيب به سمت باختر و گسل تراستي شتري با شيب به سمت خاور عامل اصلي زلزله هاي رخ داده در باختر بشرويه مي باشند. و مي توان زلزله هاي با روند شمالي – جنوبي در باختر بشرويه را به اين دو گسل نسبت داد. آمار زلزله هايي كه در محدوده بين اين دو گسل اتفاق افتاده بيش از ۷۰ زلزله با بزرگي بيش از ۳ ميباشد. كه اين آمار از فعال بودن اين دو گسل حكايت دارند(شكل ۷). حركت گسل طبس موجب شده تا گسل تراستي شتري نيز فعال شده و پس لرزه هايي در محدوده گسل شتري بعداز زمين لرزه طبس ثبت شود. به طور قطع عامل اصلي جنبايي در اين منطقه، گسل هاي تراستي اسفنديار، شتري و طبس
مي باشد. بر اساس شواهد ريخت زمين ساختي گسل اسفنديار در زمره گسل هاي فعال قرار دارد ميزان فعاليت از قسمت جنوبي اين گسل به سمت شمال كم مي شود
شکل شماره (۱۸): الف – بريدگي رسوبات نمكي در مسير گسل قنبر آباد ب- مخروط افكنه هاي جوان و بريدگي رسوبات آبرفتي و جابجايي مخروط افكنه ها كه نشانه هاي فعاليت جوان اين گسل مي باشند ج – نمايي از مسير عبور گسل قنبر آباد از كنار روستاي قنبر آباد (محمد نادی و همکاران)
· گسل راور
گسل کواترنر راست لغز راور با طول ۸۰ کیلومتر و روند تقریبی شمالی – جنوبی که به سمت جنوب روند آن شمال غرب، جنوب شرق می باشد. در شرق ناحیه مورد مطالعه قرار دارد. زمین لرزه مخرب سال ۱۹۱۱ راور را به این گسل نسبت می دهند. در شرق گسل راور گسلی خم دار معکوس با شیب به سمت جنوب غرب و روند تقریبی شمال غرب – جنوب شرق N60 – ۸۰ w N – ۵ ، وجود دارد. لایه بندی واحدهای کرتاسه، محور ناودیس ها و تاقدیس ها تقریباً به موازات گسل راور می باشند
· گسل بهاباد
گسل لرزه ای و راست لغز بهاباد با امتداد شمال غرب، جنوب شرق به عنوان ادامه شمالی گسل کوه بنان جزء یکی از گسل های لرزه ای و کواترنز ناحیه میباشد. گسل در طول حدود ۶۰ کیلومتری خود ( گسل بهاباد چند قطعه می باشد و مجموع قطعات ۶۰ کیلومتر است) آبرفت های کواترنر را بریده و آثار این بریدگی در عکس های هوایی و ماهواره ای دیده می شود. عملکرد گسل در دشت بسی پیرامون روستای محمد رفیع و علی آباد باعث ترک خوردگی زمین، افزایش فرسایش و زمین لغزش شده است. گسل در این ناحیه همراستا با روند عمومی چین خوردگی های دوره کالدولین می باشد گسل پس از گذشتن از نزدیکی شهر بهاباد و در نزدیکی فیض آباد با یک چرخش و دو شاخه شدن به سمت شهرستان راور که محل عبور گسل راور می باشد متمایل میشود. وجود گسل بهاباد در شرق و گسل کوه بنان در غرب دشت و شهر بهاباد با حرکت معکوس همراه با مؤلفه راست لغز حاکی از فعالیت شدید تکتونیکی منطقه و پویایی زمین در این گستره است این فعالیت ها هراز چند گاهی باعث رخداد زمین لرزه می شود. از این میان می توان به زمین لرزه سال های ۱۳۷۸،۱۹۷۷،۱۹۰۳، و ۱۹۳۳ در ناحیه نام برد. همراه زمین لرزه ۲۸ نوامبر ۱۹۳۳ منطقه پدیده گسلش زمین اتفاق افتاده است. گسل در جنوب ضمن دو شاخه شدن به گسل های کچال – دارستان و در شمال به گسل آبدوغی وصل می شود، البته در طول آن در بعضی نقاط آثار گسل مشهود نیست که شاید در زیر آبرفت ها پنهنان مانده است. به هر حال مجموع طول این گسل ها که گسسته و در یک امتداد هستند، معادل ۱۴۰ کیلومتر است.
· گسل کوهبنان
گسل لرزه ها و کواترنر کوهبنان با راستای عمومی شمال غرب، جنوب شرق و طول حدود ۴۰۰ کیلومتر از شمال کرمان تا جنوب یزد ادامه دارد.این گسل می توان با عنوان مهمترین عنصر ساختاری موجود در منطقه مورد مطالعه معرفی نمود. گسل فوق یک گسل قدیمی و به عنوان عنصر جدا کننده رخساره ای در طول زمان پالئوزوئیک عمل نموده است. این گسل در سیر تکامل ایران زمین در طی فاز کوهزایی کاتانگایی به وجود آمده و همانند گسل های نایبند، نهبندان و کالشانه نقش اساسی ایفا نموده است. گسل کوهبنان برای اولین بار در سال ۱۹۶۲ توسط هوکریده با روند شمال غرب، جنوب شرق به صورت یک گسل راست لغز معرفی شد. گسل دارای تحدبی به سمت شمال شرق بوده و در بخشهای شمالی با روند جنوب – جنوب غرب از گسل درونه و در فاصله ۵۰ کیلومتری شرق درونه شروع شده و به سمت جنوب – جنوب شرقی و طرف روستاهای کوهبنان ادامه می یابد. اثر گسل کوهبنان در سطح زمین و در مناطقی که جداکننده سنگ های سخت از رسوبات مخروط افکنه و کواترنر است بسیار واضح می باشد. در مجاورت دهکده ایانگ و همچنین کوه سه گوش در مجاور جاده بافق – بهاباد خطواره واضحی از گسل بر روی عکس های هوایی روی زمین مشاهده می شود.بشروییه
با توجه به شواهد موجود می توان گسل کوهبنان را یک گسل فعال بزرگ زاویه با جهت شیبی به سمت شمال شرق که رسوبات کواترنر را بریده و با چنین زلزله اخیر همراه بوده است نامید و از لحاظ حرکتی، حرکت امتداد لغز، راست لغز و حرکت راندگی و یا ترکیبی از این دو را برای گسل در زمان های متفاوت و در طول سرگذشت تکتونیکی ایران مرکزی تصور نمود مه به احتمال زیاد، حرکت راندگی آن از زمان ژوراسیک فوقانی – کرتاسه تحتانی همزمان با بسته شدن حوضه های رسوبی موجود در آن زمان آغاز شده است.
گسل کوهبنان گسلی است فعال و لرزه ای و در طول آن زمین های ویرانگر زیادی رخ داده است. تعدادی از این زمین لرزها ۱۷ ژانویه ۱۸۶۴ چترود با بزرگی MS = 6.0 زمین لرزه ۴ ماه آگوست سال ۱۸۷۱ چترود با شدت ۱۰ مرکانی ، زمین لرزه ۲۷ ماه مه ۱۸۹۷ چترود با بزرگی MS = 5.7 زمین لرزه ۲۵ ماه آوریل ۱۹۱۳ چترود با بزرگی MS = 4.5 زمین لرزه ۱۷ نوامبر ۱۹۷۷ و زمین لرزه ۱۰ ماه نوامبر ۱۹۷۷ ده ژوئیه با بزرگی MS = 4.8 و زمین لرزه ۱۹ دسامبر ۱۹۷۷ باب تنگل با بزرگی MS = 5.7 . قرارگیری گسل در طول خطواره مغناطیسی ( ۵۶۳- F ، ۶۲۴ – F ) ( ۲۱ – N ، ۶۲۵ – F ) دلیلی بر عمیق بودن آن می باشد. اثر گسل به وضوح در روی زمین قابل تشخیص است. در بخش شرقی زرند سازندهای کامبرین زیرین به طرف غرب بروی سازندهای تریاس و پالئوزوئیک رورانده شده اند.بشروییه
· گسل لکرکوه
گسل معکوس و کواترنر لکرکوه با راستای شمالی – جنوبی و شیب به سمت غرب با طول حدود ۱۶۰ کیلومتر از غرب شهداد شروع و از فاصله ۵ کیلومتری شرق راور می گذرد. گسل علاوه بر جنبش فشاری دارای جابه جا شدگی راستا لغز نیز می باشد. احتمال می رود زمین لرزه هجده آوریل ۱۹۱۱ و سال های ۱۹۳۷، ۱۹۵۹، ۱۹۶۲ ، ۱۹۷۰ میلادی در ارتباط با فعالیت این گسل باشد. یک سری از گسل های فرعی در ارتباط با فعالیت گسل کوهبنان و بهاباد در ناحیه ایجاد شده است. با توجه به حرکت راست لغز گسل کوهبنان، گسل های فرعی R2 , R1 به ترتیب حرکت راست لغز و چپ لغز خواهند داشت و نیمساز زوایای حاده و منفجره R2 , R1 به ترتیب در جهات حداکثر و حداقل کوتاه شدگی قرار دارد. از گسل کوهبنان یک سری گسل های راندگی و عمود بر آن با روند شمال شرق، جنوب غرب و شیب به سمت شمال غرب منشعب می شود. این راندگی ها میتوان گسل های خاتمه (N60E) راندگی کوهستان بهاباد (NW – SE – , NE – SW ) گسل کوی موسی ( N40W) راندگی دهوئیه (N65W , 40NE) گسل شرق کوی موسی (N30W) گسل های شمال شرق، جنوب غرب (N60E) و راندگی کتکویه را نام برد. الگوی برشی ساده راست لغز ارائه شده توسط (هنکوک ۱۹۸۵) و گسل های مرتبط آن سیستم در این ناحیه را نشان می دهد.بشروییه
· گسل کلمرد
گسل کواترنر کلمرد به طول تقریبی ۳۰۰ کیلومتر با حرکت امتدادی راست لغز از زمان پرکامبرین تا عهد حاضر فعالیت داشته است. گسل در حاشیه غربی برجستگی کلمرد واقع و دارای روند شمالی – جنوبی است و احتمالا در اثر فاز کوهزایی کالدونی به طرف شرق متمایل شده است. روتنر (۱۹۶۸) برای گسل جابه جایی افقی ۵۰ – ۴۰ کیلومتر به صورت راست رو پیشنهاد نموده است.لرزه زمین ساخت
آقا نباتی (۱۹۷۵) گسل را با روند شمال شرق – جنوب غرب تا شمالی – جنبی با شیب حدود ۵۰ درجه به سمت شرق معرفی نموده که از زمان پرکامبرین پسین فعال بوده است. بر روی عکس های هوایی جابه جایی آبرفت های کواترنر توسط گسل مشاهده می شود. پیرامون گسل یک منطقه عریض میلونیت مشاهده می شود که خود دلیلی بر فعال بودن آن می باشد. قرارگیری گسل بر روی خطواره مغناطیسی ( ۱۹۲ – F ) دلیلی بر عمیق بودن خاستگاه آن می باشد. در مورد انحنای این گسل عقاید مختلفی ابراز شده است. نبوی (۱۳۵۵) مقداری از خمیدگی در قسمت شمالی را به رخداد زمین ساختی کالدونین مربوط می داند. به عقیده حقی پور ( ۱۹۷۴) گسل مزبور مانند گسل های اطراف خود از ابتدا جهت شمالی – جنوبی داشته ولی طی حرکات تکتونیکی جهت آن منحرف شده است و این مسأله به بازشدگی دریای سرخ و فشارهای جانبی عربستان به ایران ارتباط دارد. ولی بنا به نوشته آقا نباتی (۱۳۵۶) چون رسوبات ژوراسیک واقع در داخل بخش منحنی گسل کلمرد چین انحنایی را نشان می دهند اذا انحنای مذکور قدیمی تر می باشد. جابه جایی واحد های کواترنر و ایجاد پرتگاه در اثر حرکت گسل نیز گزارش شده است.بشروییه لرزه زمین ساخت
شکل شماره (۱۹): پهنه گسلی کلمرد در شمال ازبک کوه (مومنی و همکاران ۱۳۹۶)
در برداشتهای صورت گرفته از گسل های منطقه ازبک کوه، بر اساس تحلیل های و شیب میانگین N33E آماری راستای غالب گسل ها و شکستگی ها به صورت آنها معادل ۶۹ درجه به سمت شمال باختر است. زاویه افتادگی خش لغزهای برداشت شده از حالت افقی تا ۳۰ درجه متغیر و میانگین زاویه افتادگی خش لغز برابر با ۱۵ درجه از سمت جنوب باختر است. بشروییه
شکل شماره (۲۰) : نقشه لرزه زمین ساختی منطقه بشروییه اقتباس از نقشه زمین شناسی بشروییه
· نتایج :
- با توجه به برسی انجام گرفته در این منطقه با استفاده از گسل های مهم و تاثیر گذار در این منطقه و همچنین گزارش زلزله های کوچک با بزرگی های زیر ۴ Mw ، برای پیدا کردن گسل نهان ، هیچ گسل نهانی پیدا نشد .
با توجه به مطالعه انجام گرفته توسط عباسپور و همکاران ۱۳۹۵ جزییات مکانسیم گسل در کوه شتری مطابق با شکل شماره ۲۱ ارایه گردیده است .لرزه زمین ساخت
شکل شماره (۲۱) : موقعیت گسل های برداشت شده ناحیه زلزله طبس (اقتباس از نقشه زمین شناسی بشرویه ) عباس پور و همکاران ۱۳۹۵
- با توجه به اینکه سازوکارکانونی زمین لرزه ها معکوس با مولفه امتداد لغز همچنین در بعضی جاها دارای امتداد لغز خالص و معکوس خالص وجود دارد تا حدودی میتوان به پدیده افراز نیز اشاره کرد .
- با توجه نتایج میتوانیم بگوییم این منطقه دارای خطر نسبی بالا میباشد و در مورد ناحیه غرب منطقه خطر نسبی بسیار بالا میباشد ، میتوان در صورت لزوم با توجه یه گسل های مهم این منطقه ، در طراحی های سازه ای اثرات حوضه گسل نزدیک ، درنظر گرفته شود .
- با توجه به اینکه در تاحیه مرکز دارای زلزله های کمتر ، حتی بدون زلزله وجود دارد و این منطقه مستعد زلزله های بزرگ میباشد میتوانیم یک کاف لرزه ای Seismic GAP معرفی کنیم که درناحیه مرکز دچار قفل شدگی شده و در آینده مستعد زلزله های بزرگ تر از ۶ Mw میباشد . شکل شماره ۲۲ محدوده پیش بینی شده کاف لرزه را نشان می دهد که اگر مطالعه، محدوده وسیع تر درنظر گرفته میشد ، میتوانستیم چندین کاف لرزه ای را شناسایی کنیم . در شکل شماره ۲۲ این ناحیه کاف لرزه ای تعیین گردیده است .
شکل شماره (۲۲) : محدوده تعیین شده کاف لرزه ای Seismic GAP در محدوده بشروییه
مراجع :
۱- Richard Walker&Jamse Jakson,Calum Baker ,2002,Active faulting and seismicity of the Dashte – bayaz region, eastern iran,
۲- حقی پور : ع آقا نباتی ۱۳۷۴ ، نقشه زمین شناسی چهارگوش بشروییه ، مقیاس ۱:۲۵۰۰۰۰ سازمان زمین شناسی کشور
۳- نوربخش میرزایی ، موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران ، ۱۳۸۲، ایالتهای لرزه زمین ساختی
۴- ادیب ، فصلنامه علمی پژوهشی زمین شناسی و محیط زیست ش ۳، ۱۳۸۸، زمین ساخت فعال و پتانسیل خطر زمین لرزه طبس
۵- مومنی و همکاران، فصلنامه علوم زمین ش ۲۸ ، ۱۳۹۷، تحلیل هندسی – جنبشی گسلی کلمرد در شمال ازبک کوه ، ایران مرکزی
۶- عباسپور و همکاران ، فصلنامه زمین شناسی ایران ش ۴۲ ،۱۳۹۶، تحلیل فعالیت های لرزه زمین ساختی در گستره شهر طبس
برای دریافت کامل مقاله و فایل به [email protected] پیام دهید مبلغ ۳۰۰ هزارتومان
