سقف یوبوت یکی از روشهای اجرای سقفهای دال – بتنی است و استفاده از آن نسبت به اجرای انواع سقف مزیتهای بسیار زیادی دارد
وقتی میخواهند برای یک ساختمان سقف بسازند گزینههای متعددی پیش روی پیمانکار و مهندس طراح ساختمان وجود دارد که با توجه به کاربرد ساختمان و بودجه یکی از آنها را انتخاب میکند. رایجترین نوع سقف که احتمالا آن را در بسیاری از خانههای نیمهکاره دیدهاید سقف تیرچه بلوک است. اجزای تشکیل دهنده این سقف تیرچه، بلوک پرکننده، بتن، آرماتور حرراتی و آرماتور تقویتی برش (اوتکا) هستند. در این میان دوجزء اول یعنی تیرچه و بلوک پرکننده اجزای منحصر به فرد این نوع سقف محسوب میشوند. پس میتوانید تصور کنید که این نوع سقف بسیار سنگین است و اجرای آن میتواند چقدر سخت باشد.
اما سقفی که میخواهیم با آن بیشتر آشنا شویم سقف یوبوت است که از نوع سقف دال – بتنی است. سقف دال – بتنی گونهای از سقف است که وزن بسیار زیادی دارد، سرعت اجرایش هم کم است و هزینهی بیشتری هم دارد بنابراین کمتر استفاده میشود. با این وجود برخی از مهندسین طراح اعتقاد بیشتری به این سقف دارند و درطراحیهای خود از این سقف استفاده میکنند. در برخی ساختمانها که قرار است اماکن مهمی شوند، مثل ساختمانهای واقع در در نیروگاهها یا مراکز صنعتی بزرگ از سیستم سقف دال بتنی استفاده میشود. اجزای تشکیل دهنده این سقف آرماتور و بتن است. سقف یوبوت هم یک شیوه برای بهتر اجرا کردن سقف دال ـ. بتنی است به گونهای که معایب آن کمتر شود.
سقف یوبوت یک سیستم سازهای از نوع دال بتنی دو طرفه مجوف (توخالی) است، در این نوع سازه بین میلگردهای بالا و پایین نوعی بلوک تو خالی از جنس پلی پروپیلن که یوبوت نامیده میشود به جای بتن میان سقف استفاده میشود. یعنی ابتدا این بلوکهای خالی را میچینند بعد دورش را بتنریزی میکنند به گونهای که بتن سطح این بلوکها را بپوشاند و به این ترتیب یک سطح صاف ایجاد شود. این مدل بلوکها توسط مهندسان ایتالیایی در اواخر قرن بیستم میلادی ساخته شد. آنها مشغول تحقیق روی انواع دالهای بتنی بودند و برای بهینهسازی مصرف بتن و میلگرد، مقاومت در برابر زلزله، استفاده جهت دهانههای بلند و همچنین کاهش مصرف آرماتور و بتن بلوکهای یوبوت را ساختند.
معرفی سیستم دال مجوف یوبوت
یوبوت محصولی پلیمري با پایه پلی پروپلین است، که با هدف سبک سازي دال ها در سقف و پی هاي گسترده ي بتنی طراحی شده است. دال یوبوت از نوع دال هاي مجوف متشکل از تیرچه هاي عمود بر هم می باشد، و بار را به صورت دو طرفه منتقل می کند .
این محصول با عرض ثابت ۵۲ سانتی متر و در ارتفاع هاي ۱۶، ۲۰ و ۲۴ سانتیمتر در ایران تولید میشود. دالهاي یوبوت جزو سیستم-هاي دوطرفه مشبک با قالبهاي ماندگار دسته بندي میشوند. نوارهاي باربر طراحی شده در دالهاي مشبک یوبوت در حقیقت تیرهاي I شکل متعامدي هستند که به جهت سختی بالاي خود و سبکی دال قادر به باربري در دهانه هاي بلند و کنترل مناسب خیز در این دهانه ها می باشند.
کاربرد دال مجوف یوبوت در ساختمان هاي بلند و برج ها
در ساختمانهاي بلند و برجها به دلیل افزایش فاصله ستونها به دلایل معماري و کاربري فضا استفاده از سیستم یوبوت میتواند مزایاي عمده ای را در برداشته باشد. این مزایا عبارتند از:
۱٫به دلیل افزایش فاصله ستونها عملا استفاده از سیستمهاي سنتی سازه نظیر سقف تیرچه بلوك و … دیگر کاربردي نداشته و باید از سیستمهاي جایگزینی استفاده شود؛
.۲سیستم یوبوت با آنکه می تواند دهانه هاي بلند را پوشش دهد ولی ضخامت سقف سازه را افزایش نمی دهد. مثلا براي دهانه ۱۲ متر ضخامت سقف سازه تنها ۳۵ سانتیمتر است. این امر از ارتفاع تمام شده برج می کاهد و علاوه بر کاهش مصرف مصالح کاهش تجهیزات تاسیساتی را نیز به همراه خواهد داشت؛
.۳با افزایش فاصله دهانه ها امکان تامین تعداد پارکینگ بیشتري در ساختمان فراهم است؛
.۴با حذف ستونهاي میانی امکان طراحی متنوع تري در پلان طبقات براي معمار فراهم میشود؛
.۵این سقف به دلیل صلبیت بسیار زیاد، عملکرد فوقلعاده اي را در انتقال نیروهاي زلزله به عناصر باربر جانبی خواهد داشت.
کاربرد دال مجوف یوبوت uboot در مراکز درمانی و بیمارستانها :
استفاده از دال مجوف یوبوت در احداث مراکز درمانی و بیمارستانی رو به افزایش است چرا که این مراکز با داشتن پلانهاي متنوع نیاز به انعطاف پذیري در معماري دارند. عمده مزایاي استفاده از یوبوت در این ساختمانها عبارتند از:
-۱ افزایش فاصله ستونها و ایجاد فضاهاي باز بدون ستون براي عملکردهاي گوناگون در بیمارستان؛
-۲ حذف تیرهاي آویزدار و عبور راحت تاسیسات بیمارستانی از زیر سقف؛
-۳ کاهش ضخامت سقف سازه و ارتفاع کلی طبقات و در نتیجه کاهش مصرف مصالح ساختمانی و میزان تاسیسات مکانیکی.
کاربرد دال مجوف یوبوت uboot در مراکز تجاري و اداري :
استفاده از دال یوبوت در ساختمانهاي تجاري در ایران و جهان از قدمت بالایی برخوردار است. بسیاري از مراکز بزرگ خرید و فروشگاهی، هایپرمارکتها، مالها و … از این سیستم به عنوان سیستم اصلی سازه بهره میگیرند. عمده مزایاي این سقف براي مراکز تجاري عبارتند از:
-۱ حذف ستونهاي معماري و امکان طراحی آزادانه پلان تجاري؛
-۲ افزایش فاصله ستونها و اضافه شدن تعداد پارکینگها؛
-۳ حذف آویز تیرها و در نتیجه حذف سقف کاذب
-۴ حذف ستونهاي میانی داخل مغازهها و افزایش فضاي تجاري و افزایش سودآوري پروژه به دلیل افزایش فضا.
کاربرد دال مجوف یوبوت uboot در مراکز آموزشی:
استفاده از یوبوت در ساختمانهاي آموزشی نظیر مدارس، دانشگاهها و … به صورت گسترده اي رو به افزایش است. این توسعه به دلایل زیر صورت گرفته است:
-۱ حذف ستونها امکان ایجاد پلانهاي متنوع در طبقات مختلف را فراهم می آورد؛
-۲ افزایش فاصله ستونها امکان ایجاد سالنهاي بزرگ مانند سالن اجتماعات و نیز آزمایشگاهها و کلاسهاي بزرگ را فراهم می آورد؛
-۳ یوبوت به دلیل ایجاد فضاي توخالی میانی در دال، انتقال صداي هوابرد را کاهش میدهد که این امر در مراکز آموزشی بسیار با اهمیت است؛
.۴این سقف به دلیل صلبیت بسیار زیاد به هیچ عنوان ارتعاش را به طبقات زیرین منتقل نمی کند.
کاربرد دال مجوف یوبوت uboot در مجتمع هاي صنعتی
عموما ساخت مراکز صنعتی و کارخانهها توسط سیستم فلزي سوله انجام میپذیرد. این سیستم علاوه بر داشتن مزایاي فراوان داراي معایب فنی نیز می باشد. اصلی ترین عیب سوله ها امکان ایجاد کارخانه و مجتمع صنعتی در یک طبقه و اشتغال سطح بناي بیشتر می باشد. این مشکل براي مجتمعهاي بزرگ صنعتی و یا توسعه مجتمعهاي موجود بسیار مسئله ساز است. بنابراین استفاده از دال مجوف یوبوت این امکان را به این مراکز میدهد که خط تولید کارخانه خود را در دو و یا چند طبقه احداث کنند. مزیتهاي عمده یوبوت در این مراکز عبارتند از:
-۱ حذف ستونهاي میانی و امکان ایجاد دهانه بلند تا ۱۸ متر؛
-۲ امکان احداث کارخانه در چند طبقه (حتی تا ۱۵ طبقه)؛
-۳ به دلیل صلبیت بالاي سقف، ارتعاش تجهیزات صنعتی به طبقات زیرین منتقل نمی شود؛
-۴ به دلیل آنکه یوبوت دال مجوف توخالی ایجاد میکند، انتقال صداي هوابرد به کلی منتفی خواهد شد.
کاربرد دال مجوف یوبوت uboot در پارکینگها :
یکی از پرکاربردترین استفاده هاي دال مجوف یوبوت در احداث پارکینگها میباشد. عمده مزایاي این سیستم جهت احداث پارکینگ عبارتند از:
-۱ افزایش فاصله ستونها و افزایش تعداد پارکینگها؛
-۲ حذف ستونهاي میانی و امکان گردش راحتتر ماشینها؛
-۳ صلبیت بالاي سقف و عدم ارتعاش در دهانه هاي بلند؛
-۴ هزینه بسیار کم احداث نسبت به سیستمهاي مشابه در این دهانه.
مراحل اجراي سازه یوبوت:
.۱تمام سطح دال بر روي سطح قالب با پوشش چوب (و یا سیستم هاي مشابه) پوشیده میگردد. سپس میلگردهاي زیرین دال در دوجهت عمود بر هم طبق آنچه محاسبه شده است قرار داده میشود.
.۲قالبهاي یوبوت با فواصل مشخص که توسط اتصال دهنده هاي افقی تامین میشود در کنار یکدیگر قرار داده میشوند. به علت وجود پایه هاي مخروطی در زیر قطعات یوبوت، ضخامت مورد نیاز زیر یوبوت تامین میگردد. درصورتی که از قالبهاي یوبوت به صورت دوبل استفاده شود، این قالبها باید قبل از نصب به هم متصل شوند.
.۳ با قرار دادن میلگردهاي افقی بالاي یوبوت در دو جهت عمود برهم به همراه میلگردهاي تقویتی جهت کنترل برش و خمش، مراحل میلگردگذاري به پایان میرسد.
.۴ریختن بتن باید در دو مرحله انجام پذیرد و براي جلوگیري از شناورشدن یوبوتها لایه اولیه به عنوان پرکننده فضاهاي خالی ضخامت سقف به صورت عمودي تخلیه می شود. مرحله نخست بتن ریزي با استفاده از فوق روان کننده انجام میشود غلظت بتن در حدي است که تمام لایه زیرین را پر می نماید و در مرحله دوم پس از گیرش اولیه بتن لایه زیرین، بتن ریزي لایه فوقانی انجام میشود.
.۵در زمان تکمیل فرآیند بتن ریزي، یوبوت در این فضا کاملاً دفن و سطح فوقانی به شیوه سنتی تراز و صیقلی شده تحویل میگردد.
.۶پس از طی زمان گیرش بتن (مطابق آیین نامه بتن) قالب از زیر سقف خارج و سطحی کاملا صاف و صیقلی تحویل میگردد.
مزیتهای استفاده از سقف یوبوت
همانطور که گفتیم این بلوکها ابتدا جاگذاری میشوند بعد دور آنها بتن ریخته میشود. با این کار چند اتفاق مثبت میافتد:
- اولا مصرف بتن بسیار کاهش مییابد و هزینهها کمتر میشود.
- دوما وزن سقف کمتر میشود. همین وزن کم آزادی عمل بسیاری به پیمانکار میدهد. مثلا میتوان ابتکار بیشتری در طراحی، جاگذاری و ابعاد ستونهای ساختمان میتوان به خرج داد و حتی طرح ستونها نامنظم را اجرایی کرد. یا اینکه میتوان دهانه و کنسولهای بزرگ را به راحتی پیاده کرد. اصلا خود سقف یوبوت موجب کاهش ابعاد، تعداد و تنوع ستونها خواهد شد.
- با استفاده از سقف یوبوت دیگر نیازی به اجرای دال تخت یا تیرها نخواهید داشت. این دلیل به علاوه دلایل قبلی که ذکر شد باعث میشود این سقفها هنگام زلزله بسیار ایمن باشند. به طور کل سقف یوبوت با توزیع نیروها به صورت متقارن و مساوی در جای جای دال سقف موجب بالا رفتن مقاومت آن هم میشود بنابراین به سادگی فرو نمیریزد.
- این سقفها از نظر عایقبندی صوتی و لرزشی از بقیه سقفها و سازههای مشابه بهتر هستند. حتی در برابر آتشسوزی هم مقاومت خوبی دارند.
- خاطرتان هست گفتیم سرعت اجرای سقفهای دال بتنی کم است؟ خب با استفاده از سقف یوبوت این ایراد هم برطرف شده است.
- بلوکهای پلاستیکی یوبوت از پلاستیک بازیافتی ساخته میشوند و همین مساله به کاهش هزینه تولید آنها و استفاده از ضایعات پلاستیکی کمک میکند.
- کشور ما در تولید این بلوکها خودکفا شده و حتی صادرات آن به کشورهای همسایه هم انجام میشود؛ بنابراین استفاده از این بلوکها استفاده از تولید ملی است.
معایب استفاده از سقف یوبوت
با وجود این همه مزیت یک سری ایرادها میشود از این یوبوتها گرفت:
- هزینه تولید این بلوکها چندان ارزان تمام نمیشود و استفاده از آنها در ابعاد کوچک شاید خیلی به صرفه نباشد.
( البته اگر بخواهید یک سقف خیلی بزرگ را بسازید هزینه کمتری به شما تحمیل میشود، چون دیگر بتن و میلگرد کمتری باید استفاده کنید.)
- اگر وقتی بتن را اطراف بلوکها میریزند بعضی جاها بتن به زیر قالبها نرسد چه میشود؟ آن قسمت پوک و خالی میماند. مثل این میماند که سطح زیر دال کرمو شده باشد. همین قضیه استحکام سقف را بسیار کم میکند.
- خود بلوکها نگهداریشان سخت است. چون به تنهایی استحکام زیادی ندارند و به سادگی تغییر شکل میدهند یا میشکنند بنابراین نگهداری از آنها در کارگاه سخت بوده و ممکن است در اثر کارنابلد بودن کارگرها هم آسیب ببینند.
- اگر این بلوکها ترک بردارند یا بشکنند و بتن به داخلشان نفوذ کند وزن سقف زیاد میشود که این اصلا خوب نیست.
- وقتی که بلوکها ساخته میشوند به سرعت باید استفاده شوند و حداکثر تا ۴ ماه قابل نگهداری هستند. بیشتر که بگذرد دیگر شکسته و خرد میشوند.
تفاوت سقف یوبوت با تیرچه بلوک
هر دو طرح از نظر سرعت اجرا مشابه هستند و نیاز به ۱۵ روز کار دارند و به یک اندازه آسان هستند. اگرچه با سقف یوبوت دهانههای بلند ۲۰ متری را به راحتی میتوان پیاده کرد. ولی با تیرچه بلوک کافی است دهانه بلندتر از ۷ متر شده یا سقف بسته به کاربردش متحمل وزن زیادی شود (مثلا ساختمان یک پارکینگ چند طبقه را تصور کنید). آن وقت با تیرچه بلوک ناگزیر به استفاده از تیرچه دوبل هستیم که هزینهها را افزایش میدهد. ضمنا در سقف یوبوت همانطور که گفته شد نهایتا یک سطح صاف بتنی ایجاد میشود. اما با تیرچه بلوک تیرهای آویزان ظاهر نازیبایی به سقف میدهند و باید سقف کاذب ساخته شود که همین مجددا هزینهها را افزایش میدهد.
باسلام.وقت بخیر
ممنونم بابت اطلاعات مفید وجامع و همچنین تنوع مطالب ارائه شدهاز طرف شما عزیزان امیدوارم همیشه موفق وسربلند باشید منتظر مطالب به روز تر و خواندنی تر از طرف شما عزیزان هستیم که قطعا کمک بزرگی به جامعه مهندسین جوان کشورمان خواهد بود……..سپاسگزارم
با سلام ممنون از نظر و لطف شما