نوشته های مشابه

انواع مختلف رده بندي توده سنگ در تونل

دی ۲۵, ۱۴۰۲

فولاد در ساختمان سازی و خواص و کاربرد فولاد

تیر ۷, ۱۴۰۲

سنگ ساختمانی و تمام معیارهای مهم انتخاب سنگ ساختمانی

خرداد ۲۹, ۱۴۰۲

مراحل ساخت گچ :

گچ درصنایع ساختمانی دارای اهمیت ویژه می باشد و ازجمله مصالح ساختمانی سنتی است که ازگذشته تا به حال به عنوان یکی از بهترین مصالح ساختمانی چسبنده مصرف می گردد و مطابق تعریف نوعی چسباننده هوایی است و در ساختمان اهرام ثلاثه به کار برده شده است.گچ از پختن سنگ گچ به روش سنتی به دست می آید.گچ گرد سفید رنگی است که ملات آن به عنوان اندود مورد مصرف قرار می گیرد. گچ باید از رطوبت حفظ شود.گچی که خوب پخته شده باشد نرم است و به انگشتان می چسبد بوی تند وبدی دارد. وقتی گچ کم پخته شده باشد زبر تر بوده و آب کم جذب می کند.گچ نامرغوب رنگش زرد و زبر است. خیلی دیر می گیرد و قطعه قطعه می شود. و پس ازگرفتن خط خط شده و زود شکاف می خورد. هرچه مدت خودگیری گچ کمتر باشد جنس آن ناخالصتر است. سنگ گچ طبیعی سولفات آبدار کلسیم  CaSo4,2H2Oاست که در طبیعت به صورتهای مختلف وجود دارد و سختی آن ۲  است. شکل ظاهری سنگ گچ طبیعی به سه صورت است: سنگ گچ غیر بلوری (مصرف در گچ سازی)، سنگ گچ بلوری که لایه لایه ا‏ست (یعنی نور از آن عبور می کند. از آن درگچ پزی استفاده نمی شود بلکه به دلیل جلا پذیر بودن آن در کارهای تزئینی مصرف می شود) و سنگ گچ مرمری که جلا پذیر است و در ساخت وسایل تزیینی مانند پایه چراغ و غیره از آن استفاده می گردد و مورد مصرف آن در فرش نمودن کف و پوشش دیوارهای داخلی به شکل لوح بریده می باشد.

مراحل پخت گچ:

‏پس از استخراج و حمل مواد اولیه سنگ گچ به کارخانه ها، سنگ ها شکسته و خرد می شوند و سپس در کوره گچ پزی پخته می گردند. گچ پزی یعنی دادن حرارت به سنگ گچ به طوریکه همه آب آن یا بخشی از آن تبخیر گردد. این عمل در حرارت پایین صورت می گیرد زیرا اگر در دمای ۳۲۰ ‏درجه سانتی گراد و بالاتر پخته گردد تمام آب آن تبخیر شده و می سوزد.هرچه درجه حرارت پخت گچ کمتر باشد، ملات گچ آن زود تر می گیرد. گچ ساختمانی معمولأ در درجه حرارتی در حدود ۱۸۰درجه سانتی گراد بدست می آ ید. معمولأ پخت سنگ گچ از دمای ۱۰۷ درجه سانتیگراد و به بالاکم کم صورت می گیرد. پا یین تر از ا ین دما سنگ گچ به حالت طبیعی خود یعنی سولفات کلسیم آبدار است و اصطلاحاً هنوز نپخته است. در گرمای ۱۰۷ تا ۱۵۰ درجه، گچ مدل بدست می آید که گرد آن در اثر ترکیب شدن با آب در مدت زمان کمی می گیرد. دردرجه حرارت میان ۱۶۰تا۱۸۰درجه گچ با H2O1/2 بدست می آید (CaSo4+1/2 H2O) که گچ ساختمانی نام دارد و در حدود ۷۵ ‏درصد از آب شیمیا یی سنگ گچ از بین رفته است. با از دست دادن ۱/۵ واحد از ۲ واحد آب شیمیا یی سنگ گچ  حجم آن به میزان ۱۰ تا ۱۴ ‏درصد کاهش یافته بنابرا ین گرد گچ سریعأ با آب ترکیب می شود و ۱/۵ ‏واحد آب از دست رفته را می گیرد و به سنگ گچ تبد یل می شود اما مقاومت اولیه سنگ گچ را هرگز نخواهد داشت. گچ اندود در دمای ۱۸۰تا۲۰۰درجه بدست می آید در درجه حرارت بین ۱۸۰تا ۲۰۰درجه سانتی گراد ۳/۰ مولوکول آب در سنگ گچ باقی میماند که به علت از دست دادن مقدار زیادی از آب با سرعت زیاد با آب (CaSo4,0/3 H2O) ترکیب میشود و (گچ اندود) نامیده میشود در درجه حرارت بیش از ۲۰۰درجه آب شیمیایی موجود در گچ کاملا از دست رفته و گچ خشک زود گیر  بدست می اید که به آن (انیدرید) میگویند حرارت بالای ۲۰۰تا ۳۰۰درجه سانتیگرادباعث میشود میل ترکیبی گچ بسیار زیاد شود بطوریکه بخار آب را مکیده و به Caso4  تبدیل میگردد Caso4,1/2 H2O تبدیل میگردد .  cas04,0/3 H2o حرارت بین ۲۰۰تا ۳۲۰درجه ، حرارت بین ۳۰۰ تا ۳۲۰ درجه تمام آب شیمیایی گچ را از بین برده که گچ سوخته بدست می آید که قابل مصرف نیست گچ بلانشه در  بیش از ۵۰۰درجه حرارت تشکیل میشود  تجزیه میشود Caso4 در درجه حرارت ۸۰۰به بالا گچ خشک   نیز تجزیه میگردد SO3 و Caso 4=caO+sO3  اهک زنده در پودر گچ باقی بماند در اثر مجاورت با آبCao چنانچه  SO3=SO2+O آهک شکفته میشود و آلوئک میکند گچ مخصوص سطوح بتنی وگچ درزگیری که درکشور ما به نام کیپتون شناخته شده است در حرارت ۷۸۰ تا    ۱۰۰۰درجه حرارت تهیه می شود. این گچ اغلب در کشور آلمان استفاده می شود. ا ین نوع گچ میل ترکیبی با آب ندارد. و با اضافه کردن املاح شیمیا یی با آب ترکیب می شود. ملات آن کند گیراست و مقاومت نها یی بسیارخوبی دارد. گچ نمره (بلانشه)،کند گیر است. خود گیری آن نصف روز تا دو روز طول می کشد ولی مقاومت زیادی دارد و یک سیمان سفید حقیقی را تشکیل می دهد. در صورت مخلوط نمودن ا ین گچ با سنگ ریزه بتن حقیقی را تشکیل می دهد که با آن حتی بلانشهای مسطح هم می سازند. در اصطلاح به آن (بتن مصنوعی) می گویند و با ید آرماتورهای مصرف شده در آن از نوع گالوانیزه باشند. گچ بلانشه زیاد پخته شده دارای خود گیری کمتری است.

کوره های گچ پزی  :

• کوره ی تنوره ای
• کوره ی تاوه ای
• کوره ی گردنده ی افقی

کوره تنوره ای( چاهی)

‏هما نند کوره آجرپزی چاهی است، سنگ گچ را در آن می چینند و حرارت می دهند تا پخته شود. حرارت این کوره ها را نمی توان تنظیم وکنترل نمود. بنابراین تنها قسمت کمی از آن به گچ ساختمانی تبدیل می گردد و بقیه گچ یا نمی پزد یا می سوزد. سوخت این کوره ها چوب – زغال سنگ و غیره… است. محصول کوره های گچ پزی به روش سنتی مرغوب نبوده ومقداری از آن نیم پخته و قسمتی سوخته و فقط حدود نیمی از آن می پزد.گچ بدست آمده ازکوره های دوارمرغوبیت بیشتری داشته و خالص تر است.

کوره تاوه ای

ا‏بتدا سنگ گچ را به وسیله سنگ شکن کلوخه می نمایند و بعد آسیاب نموده، آنگاه آن را در تاوه های بزرگ حرارت می دهند که سنگ گچ آب تبلور خود را به میزان لازم ازدست می دهد و تبدیل به گچ ساختمانی می گردد. این روش گچ پزی باکار ناپیوسته است. ‏از آنجاییکه حرارت این نوع کوره قابل تنظیم است محصول آن نیز یکنواخت است. سوخت کوره تاوه ای گازوئیل یا زغال سنگ است

کوره گردنده افقی

‏به صورت پیوسته گچ پزی می کند. ابتدا سنگ گچ را به صورت کلوخه نموده و سپس وارد این کوره می شود.این کوره به شکل استوانه است که حول محورخود که ۴ ‏درجه با افق شیب دارد می گردد وکلوخه ها را به جلو هدایت می کند. با دادن حرارت به پوسته فولادی کوره وگذراندن گاز گرم از لوله درون کوره، سنگ گچ می پزد وبخاربرخاسته از آن به بیرون فرستاده می شود.پس از مرا حل یادشده،کلوخه های سنگ گچ پخته شده را سرد می کنند و سپس آسیاب می نمایند. ‏حرارت این کوره قابل تنظیم است بنابراین محصول آن نیز یکنواخت و مرغوب است. بر خلاف کوره تاوه ای کار این کوره ها پیوسته است یعنی به صورت دائمی و بدون توقف به کار خود ادامه می دهد. بیشتر گچ های ساختمانی با این روش تولید می گردد.

انواع گچ

• ۱٫گچ صنعتی
• گچ ساختمانی
• ۳٫گچ اندود ساختمانی
• ۴٫گچ مخصوص سطوح بتنی

انواع گچ

ویژگی های گچ ساخته شده به عواملی مانند جنس سنگ گچ  نحوه پخت و نرمی ذرات گرد گچ بستگی مستقیم دارد. از این رو انوع گچ مصرفی درکا رهای ساختمانی و صنعتی در چهار دسته تقسیم بندی می شوند.

‏گچ صنعتی

گچ ‏درکارهای پزشکی- قالب سازی و صنایع دیکرکاربرد دارد.

گچ ساختمانی

گچ ‏به دلیل گیرش سریع آن در ساختن ملات گچ و ماسه، ملات گچ و خاک ساخت دیوارهای گچی و سایرکارهای بنایی مصرف می شود

گچ اندود ساختمانی

‏نسبت به گچ ساختمانی دیرگیرتراست، بنابراین برای اندود و سفید کاری و روکش کردن نهایی سطوح گچ کاری شده مورد استفاده قرار می گیرد. برای اینکه زمان گیرش آن افزایش یابد در کارخانه تا ده درصد وزن گرد گچ به آن گرد آهک شکفته افزوده می شود.

گچ مخصوص سطوح بتنی

برروی سطوح بتنی ودر دو لایه مصرف می شود. پوشش سطوح سیمانی و بتنی با انواع گچ های ساختمانی به سادگی میسر نمی باشد. برای گچ کاری سطوح یادشده باید قبل ازگچ کاری این سطوح را خراشید و یا اینکه توسط تورسیمی و یا رابیتس زیر سازی شود. در غیر این صورت به علت عدم چسبندگی کامل بین ملات گچ و بتن صیقلی پس از مدتی سطوح گچ ترک خورده و طبله می کند. گچ مخصوص سطوح بتنی پس از اجرا با جذب کامل ذرات بتنی در اثرگذشت زمان، دچار ترک نمی شود و طبله نمی کند. زمان گیرش این نوع گچ در حدود ۲۰تا ۲۵ دقیقه است و دیر گیر می باشد.

خصوصیات گچ ساختمانی

• گرفتن ملات گچ
• وزن مخصوص گچ
• ریزدانه بودن گچ
• درجه سختی گچ
• مقاومت گچ
• رنگ گچ
• آکوستیک بودن گچ
• ازدیاد حجم گچ

گرفتن ملات گچ 

‏ملات گچ بسیار زود گیر است. ازاین رو به وسیله آن نمی توان سطوح بزرگ را به صورت تخت سفید نمود. زیرا گچ پس ازده دقیقه شروع به گرفتن می کند و پس از ۲۵ ‏دقیقه گرفتن آن پایان می پذیرد. بنابراین تنها تیغه های ۵ ‏سانتی و تاق های ضربی را با این ملات می توانیم بسازیم.‏ملات گچ به وسیله پاشیدن گرد گچ در آب و همزدن آن بدست می آید. در یک لیتر آب ۶۷ تا ۸۸ ‏گرم گرد گچ ساختمانی را می توان حل نمود. در ‏برای ساخت ملات گچ گرد گچ را در آب پاشیده سپس به خوبی آن راهم می زنند تا دانه های گرد گچ  با آب ملات دوباره سنگ گچ  بسازند البته چنانچه ملات گچ را با آب گرم بسازند خود گیری گچ نیز CaSo4,2H2O‏ سریعتر میشود. به منظورکندگیرکردن ملات گچ موادی نظیر سریش و سریشم نجاری به آن اضافه می کنند که با اضافه کردن ۰/۵ درصد سریش شروع گرفتن ملات گچ به ۳۲ ‏دقیقه می رسد و با افزودن ۰/۶ درصد سریش به ۳۸ ‏دقیقه بالا می رود. اضافه نمودن کلرور سدیم (نمک خوراکی) ۱ ‏تا ۲ ‏درصد به گرد گچ، ملات آن را تندگیرمی کند و آغاز گرفتن ان به ۳ ‏دقیقه کاهش می یابد. با اضافه نمودن کلرور منیزیم وکلرور آمونیوم می توان سرعت خود گیری گچ را زیادتر کرد. با افزودن تا یک درصد زاج سفید به گرد گچ، ملات آن کند گیرشده و زمان آغاز گرفتن آن تا ۵/۱۵ دقیقه به تاخیر می افتد . اضافه نمودن آهک شگفته (۲(OH) Ca) به گرد گچ ، ملات آن راکمی کند گیر می کند. هرچه آهک شکفته ریز دانه تر باشد گرفتن ملات گچ کند تر می شود.

وزن مخصوص گچ

‏معمولأ بین ۰/۸۵ تا ۱/۴ تن بر مترمکعب است. برای ساختن ۱۰ کیلوگرم گچ احتیاج به ۶ ‏لیتر آب می باشد. گچ به صورت کیسه های ۴۰ ‏کیلویی و یا خروار و تن فروخته می شود.

ریزدانه بودن گچ

‏هر اندازه دانه های گچ ریزتر باشنده گچ از نوع مرغوب تر می باشد.

درجه سختی گچ

برای سنگ گچ ۲ تا ۳ و برای گچ کشته کمتر از یک است.

مقاومت گچ

‏مقاومت گچ به جنس گچ، وزن مخصوص آن وگرمایی که در آن ملات گچ گرفته و سفت و سخت شده بستگی دارد هر چه قدرآب ملات گچ و یا گچ و خاک بیشتر باشد، زمان گیرش آن نیز بیشتر می شود و بنابراین مقاومت آن نیز کمترمی شود. ملات گچ پس از ۲۸ ‏روز مقاومت نهایی خود را به دست می آورد. با آزمایشات به عمل آمده مشخص شده است که مقاومت متوسط فشاری گچ خشک شده پس از۲۸ ‏روزدر حدود kg/cm2 60 و مقاومت متوسط کششی و خمشی kg/cm225‏ است.

رنگ گچ

‏گچ خالص به رنگ سفید است اما ناخالصی های موجود در آن موجب تغییر رنگ آن می شوند. ‏رنگ گچ ساختمانی سفید است، بنابراین در اندود داخلی ساختمان به کار برده می شود. جهت رنگی نمودن پوسته رومالی گچ به آب ملات آن رنگ میزنند که از رنگهای لعابی-پلاستیکی یا روغنی جهت این کار استفاده می نمایند.

آکوستیک بودن گچ

گچ در حدود ۶۰ تا ۷۵ درصد ارتعاشات صوتی را جذب نموده و مانع انعکاس آن می گردد. بنابراین به عنوان عایق صوتی از آن استفاده می کنند. اندود گچ عایق خوبی در مقابل حرارت و صداست.

ازدیاد حجم گچ

‏تنها ملاتی که در هنگام سخت شدن، ازدیاد حجمی در حدود یک درصد پیدا نموده و پس از خشک شدن حجم  آن کم نمی شود گچ است. بنابراین می توان سطوح گسترده ای را با آن سفید نمود بدون آنکه ترک بخورند زیرا در موقع سخت شدن بر حجم آن افزوده شده و کلیه سوراخ های خود را پر می کند.

‏ با آزمایش های ساده زیر می توان گچ مرغوب را مورد آزمایش و امتحان قرار داد:

۱- یک مشت گچ را با مقداری آب به اندازه نصف مقد ار گچ به صورت خمیر در می آوریم و توسط أدوکف دست چانه های کوچک به طول تقریبأ ۶ ‏تا ۸ ‏سانتی متر و ضخامت در وسط یک تا دو سانتی متر درست می کنند. اگر گچ گیرا یی خوبی داشته باشد این چانه ها پس از ۷ تا ۸ ‏دقیقه سخت می شوند و به سختی شکسته می شوند وگرنه مانند خاک خرد می شوند.

۲- مقداری گچ در دست گذاشته و آن را می فشارند. اگر پس از بازکردن دست به روی گچ شکل رگه های دست باقی مانده باشد گچ از نوع مرغوب است و اگر مانند ماسه از هم باز شود،گچ از نوع مرغوب نیست.

نکاتی کلی در مورد گچ

‏میله های آهن و میخ به راحتی درگچ فرو می روند و مقاومت خوبی در برابر یخبندان دارد. از لحاظ بهداشتی اندود خوبی است و چون پوک نمی گردد و دارای سوراخ ریز نمی باشد، ازاین رو قارچ های میکروبی در آن رشد نمی کنند و حشرات در آن لانه نمی کنند. چنانچه به اندودگچ رطوبت برسد، طبله می کند. در هوای مرطوب بایستی روی گچ را با رنگ روغن پوشاند. چنانچه گچ در مجاورت رطوبت باشد فلزات را به سولفات تبدیل می کند.

ساخت ملات و انوع آن

• ملات گچ خالص
• ملات گچ و خاک
• ملات گچ و ماسه
• دوغاب گچ
• گچ کین
• گچ کشته

ملات گچ خالص

‏به وسیله پاشیدن گرد گچ در ظرف آب تهیه می شود که به وسیله این عمل و هم زدن ملات گچ، آب با تمام ذرات گچ تماس پیدا نموده و باعث سخت شدن گچ می شود. هرچه مقدار آب بیشتر با شد، باعث کمتر شدن مقاومت گچ سخت شده خواهد شد.

ملات گچ و خاک

‏افزودن مقداری خاک رس به ملات گچ آن راکندگیر نموده و در مصرف ملات گچ نیز صرفه جویی می شود. برای درست کردن ملات گچ و خاک پودر گچ و خاک رس را به نسبت مساوی با هم مخلوط می کنند و نحوه ساخت این ملات همانند ملات گچ است.

ملات گچ و ماسه

‏در این ملات به جای خاک رس از ماسه ریز دانه استفاده می شود و بقیه مرا حل همانند ملات گچ و خاک است.

‏دوغاب گچ

‏در صورت رقیق بودن خمیر گچ (دوغاب)، راحتر می توان از آن استفاده نمود ولی مقاومت آن کمتر می شود. آب استفاده شده در دوغاب نسبت به ملات گچ بیشتر است بنابراین کاملأ رقیق و روان است. دوغاب گچ را قبل از ازد یاد حجم گچ، مورد مصرف می رسانند اما ملات گچ را پس از ازدیاد حجم گچ استفاده می کنند.گچ در دوغاب ریزی پشت طاق های ضربی به جهت اینکه پشت آن به صورت یکپارچه درآ ید مصرف می گردد .

گچ کین

‏در ابتدا سنگ گچ معمولی را می پزند و آسیاب می کنند سپس با مخلوط نمودن آن و محلول زاج ملات می سازند و پس ازگرفتن ملات دوباره آن را تا گرمای ۵۰۰ ‏درجه سانتیگراد حرارت می دهند که پس از پختن، گچ کین بدست می آید.

‏این گچ به رنگ سفید است و جنس آن سخت است و ملات آن کندگیر است. برای اندودهای خارجی، محل های نمناک مکانهایی که نیاز به شستشو دارند و در ساختن مرمر مصنوعی مورد استفاده قرار می گیرند. این گچ دارای مقاومت بیشتری نسبت به ملات گچ ساختمانی است. به این گچ ،گچ کین یا گچین گفته می شود. درکشور ما گچ مرمری با نام تجاری عاج تولید می شود.

گچ کشته

حجم ملات گچ کشته در موقع گرفتن ازدیاد نمی یابد. این ملات برای رویه اندودهای گچی مورد استفاده قرار می گیرد.گچ تحریر ملات خشک شده گچ کشته است و دارای درجه سختی کمتر از یک است.

طرز تهیه گچ کشته

پودر گچ ازالک های بسیار ریزعبور داده می شود و در ظرفی که دارای آب می باشد پا شیده می شود و به هم می زنند. هنگامی که گچ به سفت شدن نزدیک می شود دوباره به آن آب اضافه می کنند و آن را  ورز می دهند. عمل افزایش آب و مالش دادن آن چندین بار تکرار می شود. این عمل مانع از تشکیل بلورهای سوزنی شکل می شود. پس از سفت شدن ملات، آن را به حال خود می گذارند چون بسیار کند گیر است. از این رو بر حسب ضرورت و درزمان های مورد نیاز مصرف می شود. حداکثر ضخامت لایه گچ کشته باید برابر ۲ ‏میلی متر با شد،

‏زیرا لایه های ضخیم تر پس از خشک شدن،ترک می خورند.

فرآورده های گچی

• تخته گچی
• بلوک گچی (تیغه گچی)
• سقف کاذب

تخته گچی

دارای سه لایه است بر دو طرف ملات گچ، در هنگام عبور از بین دو غلطک،کاغذ مخصوصی چسبانیده می شود که باعث پوشش دادن و مسلح کردن تخته گچی می شوند. قطر تخته گچی ۹/۵ تا ۱۲میلی متراست که در برابر آتش مقاوم است. در ضمن می توان از آنها به عنوان عایق صوتی نیز استفاده نمود. از تخته گچی در پارتیشن بندی فضای داخلی ساختمان استفاده می شود.

بلوک گچی (تیغه گچی)

‏مخلوط گچ وخاک با نسبت بین ۰/۹ تا ۱ است که دوغاب گچ به دست آمده را درقالبهای مخصوصی ریخته و بعد ازمدت زمان کوتاهی، بلوکها را ازقالب بیرون آورده و سپس آن را خشک می نمایند.

‏این بلوکها به صورت نرو ماده ساخته می شوند تا در زمان مصرف در یکدیگرچفت شوند. این بلوکها دارای وزن کم، سطوح صاف، خاصیت اکوستیک، ضخامت کم و صرفه اقتصادی هستند.

سقف کاذب

‏مخلوط آب وگچ وکمی الیاف شیشه است که درقالب ریخته و به شکل مورد نظردرمی آیند. سقف کاذب به صورت آکوستیک عمل می نماید.

حمل و نقل و انبار کردن گچ

‏گچ پخته به صورت فله ای و یا درکیسه های کاغذی به وزن ۴۰ تا ۵۰ ‏کیلوگرم یافت می شود همانگونه که قبلأ به آن اشاره شد گچ پخته میل ترکیبی زیادی با آب دارد، لذا در انبارکردن آن باید دقت مناسب به کار گرفته شود تا از آب یا رطوبت هوا محفوظ نگاه داشته شود. مشخصات انوع گچ باید بر روی کیسه ها درج شود.